Het is augustus 2021 wanneer Jimmy via de algemene sociale dienst terecht komt bij het Team Intensieve Begeleiding (TIB) in Willebroek. Jan ziet een prille dertiger voor zich, dakloos, waarmee maar moeilijk consistent contact gelegd kan worden. Jimmy heeft een dieptepunt bereikt. De administratieve kant van zijn leven is een vergelijkbare puinhoop, en hij kan steeds minder bij vrienden terecht. Jan kent hem een referentieadres en leefloon toe, maar hij maakt zich zorgen over Jimmy’s fysieke en mentale gezondheid.
Jimmy krijgt de drugswereld niet van zich afgeschud. Er komen bedreigingen vanuit het milieu. Op een nacht meldt hij zich uitgeput bij de politie. Hij vreest voor zijn veiligheid, maar het is zijn gezondheid die hem velt. Diezelfde nacht nog wordt hij in het ziekenhuis opgenomen. De dag erna wordt hij met spoed geopereerd.
Vanaf dat moment houdt Jan nauw contact met hem, per telefoon, via WhatsApp. Jimmy uit de wens terug opgenomen te worden in de psychiatrie. Tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis plaatst Jan hem op de wachtlijst van de PAAZ-afdeling (Psychiatrische Afdeling in een Algemeen Ziekenhuis) van een ander ziekenhuis. Daar kennen ze hem al van eerdere opnames. Jimmy moet echter nog een tweede ingreep ondergaan. Hiervoor moet hij naar een ander ziekenhuis, moeilijk te bereiken, en ver weg van zijn netwerk. In afwachting mag hij naar huis, maar Jimmy vreest terug in de dakloosheid te belanden.
Wat volgt is illustratief voor hoe maatschappelijk werk het verschil kan maken. Hulpverleningssystemen zijn niet altijd geënt op de noden en de mogelijkheden van de cliënten. Dit werpt institutionele hindernissen op, en schept verwachtingen die cliënten niet altijd kunnen inlossen. Echter, door vooruit te kijken en het systeem van binnenuit te activeren kan Jan op belangrijke momenten in de begeleiding mogelijkheden scheppen en deuren openen.
In afwachting van opname in de PAAZ-afdeling vraagt Jan aan de sociale dienst van het eerste ziekenhuis om Jimmy een aantal dagen langer te laten blijven. Dit gaat echter niet. De beddendruk in het ziekenhuis is te hoog. Jan neemt rechtstreeks contact op met de arts die Jimmy geopereerd heeft. Die toont begrip voor de situatie. Hij zorgt ervoor dat een bevriende arts de tweede, complexere, ingreep die Jimmy moet ondergaan, in het ziekenhuis met de PAAZ-afdeling uit kan voeren. In afwachting mag Jimmy in het eerste ziekenhuis blijven.
Vertrouwen
De eeuwig pessimistische Jimmy is verrast. Dat mensen zo veel moeite voor hem doen boezemt hem vertrouwen in. Zijn verblijf in de PAAZ-afdeling verloopt in eerste instantie gunstig. Jan begeleidt hem bij elke administratieve demarche in de buitenwereld. Een nieuwe identiteitskaart halen, mutualiteit in orde brengen; Jimmy voelt dat hij er niet alleen voor staat. Zijn vertrouwen groeit zienderogen.
De sociale dienst van de PAAZ-afdeling stelt een geschikt vervolgtraject voor: begeleid wonen. Jan gaat mee op intakegesprek. In afwachting van een plaats kan Jimmy terecht in een ander psychiatrisch centrum – met oog op re-socialisering. De dingen lopen als een trein. Zo lijkt het toch. Tot de trein van de rails vliegt.
De sociale dienst van de PAAZ meldt dat Jimmy niet teruggekeerd is uit verlof. Hij laat een onrustwekkend bericht achter en is niet meer bereikbaar. De politie wordt ingeschakeld om Jimmy op het spoor te komen. Uiteindelijk slaagt Jan er in hem via Whatsapp te bereiken. Maar hij wil niet terug naar de PAAZ. Of net wel. Hij is in de war.
Ondanks alles blijft de maatschappelijk werker van de PAAZ toch in hem geloven. Ze zorgt ervoor dat zijn bed niet wordt vrijgegeven terwijl Jan hem verder probeert te overtuigen terug te keren. Na een week lukt dat ook. Jan gaat hem ophalen, en brengt hem zelf terug naar de afdeling. Onderweg analyseren ze samen wat er gebeurd is. Wat deed hem opnieuw op de vlucht slaan? Jimmy vervalt al jarenlang in dezelfde vicieuze cirkel: opname, vlucht, drugs, opname, vlucht. Hij herkent de triggers, en hij kent de uitkomst, maar het is zo verdomd moeilijk een ander pad te kiezen.
Hoop
Jimmy schaamt zich, is bang dat de PAAZ-afdeling hem niet terug wil. Het is een moeilijk terugkeergesprek, maar hij moet door de zure appel: de waarheid. Zo hadden Jan en hij het onderweg afgesproken. Ook de maatschappelijk werker van de PAAZ wikt haar woorden niet, maar tot zijn verbazing hielden ze toch zijn bed vrij. Het mogen vallen én weer overeind geholpen worden, geeft Jimmy hoop.
Er passeren heel wat momenten waar Jimmy contact met het systeem dreigt te verliezen. Door zijn eigen gedrag, maar ook soms door de manier waarop het systeem georganiseerd is. Door naast Jimmy te staan en hem te helpen bij de navigatie doorheen de administratieve doolhof kan Jan ervoor zorgen dat het beschikbare hulpverleningsaanbod optimaal genut wordt. Voorheen waren net dat de momenten waar Jimmy struikelde, niet meer overeind kwam, maar ook niet meer overeind geholpen werd. Hij stond te boek als een afhaker, toonde zich onbetrouwbaar. In werkelijkheid handelde echter hij naar het resultaat dat hij verwachtte, niet wat hij voor zichzelf wenste.
Richting
Ook bij het intakegesprek voor begeleid wonen komt het doorbreken van patronen ter sprake. Ze nemen uiteindelijk een positieve beslissing. Jimmy kan een volgende stap zetten. Intussen, enkele maanden later, doet hij er vrijwilligerswerk. Hij is op zoek naar een gepaste opleiding met oog op tewerkstelling.
Meer lezen over het Team Intensieve Begeleiding? VIEWZ 2022/1 - Vanden Broele Connect