Menstruatiewelzijn

De Vrouwenraad definieert het begrip menstruatiewelzijn als volgt: “Menstruatiewelzijn is het subjectief, objectief, materieel en relationeel welzijn binnen de aspecten verbonden aan de menstruatie en menstruele cyclus”. Welzijn betekent enerzijds dat we de menstruele gezondheid, de ‘menstrual equity’ en de kennis en educatie over menstruatie, verhogen. Anderzijds willen we menstruatiearmoede en menstruatieschaamte verminderen.

Het gaat bij menstruatie vaak om een dubbel taboe: schaamte over het menstrueren zelf en schaamte over het niet genoeg geld hebben om menstruatieproducten te kopen . 

In het rapport 'Dubbel Taboe: Menstruatie-armoede in Vlaanderen' van Caritas staat dat 12 % van de Vlaamse meisjes en vrouwen tussen 12 en 25 jaar oud al eens niet genoeg geld hadden om menstruatieproducten te kopen. 15 % van de meisjes en vrouwen misten al eens school omdat ze niet over het nodige materiaal beschikten. Menstruatiearmoede in Vlaanderen is een groot probleem, maar  blijft vaak onzichtbaar door het dubbele taboe.

Menstruatiewelzijn kan je verbeteren door (duurzame) menstruatieproducten en goede sanitaire voorzieningen beschikbaar te maken. Ook sensibilisering, educatie en communicatie zijn belangrijke aspecten om het taboe bespreekbaar te maken. 

Lokale besturen kunnen een maandverband- en tampondispenser laten plaatsen om gratis menstruatieproducten uit biokatoen aan te bieden. Het vrij toegankelijk aanbieden van menstruatieproducten helpt om de verborgen menstruatiearmoede te bestrijden en bevordert gelijke kansen en gendergelijkheid. Naast het aanbieden van menstruatieproducten kan een lokaal bestuur ook inzetten op sensibiliseringscampagnes. Dit kan in samenwerking met partnerorganisaties zoals Bruzelle. Bruzelle organiseert sensibiliseringsessies over menstruele gezondheid en menstruatiezekerheid om zo het taboe rond menstruatie bij jongeren te doorbreken

De Vlaamse Scholierenkoepel ontwikkelde de menstruatiewelzijn check om scholen, leerlingen, leerkrachten en leerlingenbegeleiders te sensibiliseren. Via deze flowchart kan een school nagaan  hoe het gesteld staat met het menstruatiewelzijn op school en hoe dit kan verbeteren. 

• Caritas
   Aan de hand van kwantitatief onderzoek bevroeg Caritas Vlaanderen in het najaar van 2019 2.608 Vlaamse meisjes en jonge vrouwen tussen 12 en 25 jaar. Daarnaast werden er ook diepte-interviews bij vier meisjes gedaan die aangaven in een situatie van menstruatiearmoede te leven.
   
• De Vrouwenraad
  De Vrouwenraad ziet menstruatiearmoede niet enkel als de beperkte toegang tot producten en goede sanitaire voorzieningen, ze willen komaf maken met period shaming en te weinig kennis over menstruerende lichamen. In het kader van menstruatiewelzijn vragen ze meer aandacht voor beter welzijn rond alle facetten van menstruatie. Ze vragen meer aandacht voor lichamelijk, geestelijk en sociaal menstrueel welbevinden. Meer kennis, minder taboe. Om deze eisen te capteren spreken ook zij van het concept menstruatiewelzijn.  
   
• BruZelle
  BruZelle in een organisatie die zich inzet tegen menstruatiearmoede en het taboe rond de menstruatie in België.  Ze organiseren onder andere sensibiliseringssessies over menstruele gezondheid en menstruatiearmoede om zo het taboe rond de menstruatie te doorbreken bij jongeren.
   
• De Vlaamse Scholierenkoepel
  De Vlaamse Scholierenkoepel spreekt ook over menstruatiewelzijn als positief streefdoel. In het beleidsadvies van 2023 vragen ze aan onderwijsverstrekkers en scholen om toegang te verlenen tot gratis menstruatieproducten  en hygiënisch sanitair te voorzien.

Aarschot

• Kastjes in openbare gebouwen: Vanaf 8 maart 2023, Internationale Vrouwendag, maakte de stad Aarschot maandverband gratis toegankelijk in de toiletruimtes van hun openbare gebouwen aan de hand van CWS dispensers. Twee jaar geleden plaatsten ze al in elke secundaire school een automaat met gratis maandverband.

Genk

• Feminina: met dit project wordt er in Genk gratis mensruatiemateriaal aangeboden op lagere scholen, secundaire scholen, in openbare gebouwen en op het stadsfestival 'Genk On Stage.

  •  Secundair onderwijs: De scholen hebben bij aanvang van het project kastjes en een eerste voorraad menstruatiemateriaal (maandverband en tampons) van de stad ontvangen.  De kastjes hangen in een toilethoekje zodat de leerlingen er discreet gebruik van maken. De stad voorziet ook stickers om op de deur van het toilet te plakken,  zo is het in één oogopslag duidelijk in welk toilet een kastje hangt. De scholen staan zelf in voor de montage en aanvullen van de kastjes. Zodra de voorraad op is geeft de school een seintje en voorziet de stad een nieuwe voorraad.

  • Lager onderwijs: scholen hadden de keuze tussen een kastje of een doos, die bewaard kan worden in het secretariaat of in de klas. Voor het lager onderwijs wordt er enkel maandverband voorzien, geen tampons.

  • Openbare gebouwen: ook in de openbare gebouwen heeft de stad kastjes geplaast. Deze worden enkel gevuld met maandverband. Het maandverband wordt aangekocht door de technische dienst. De poetsploeg staat in voor het aanvullen van de kastjes.

  • Genk on Stage: tijdens het festival werden de verschillende toiletzones voorzien van pilaren met daarop een  rvs kastje op gemonteerd. Het maandverband en tampons in de kastjes zijn van het merk  “Ginger” en zijn volledig biologisch afbreekbaar.

Gent

• ‘Samen tegen ongestelde vragen’ : Met dit  project werkte de stad rond sensibilisering en vorming en werden menstruatieproducten voorzien voor leerlingen van de eerste graad. In de sensibilisering werden schoolteams en brugfiguren betrokken om hun kennis en expertise mee te nemen naar andere scholen. De sensibilisering gebeurde aan de hand van verschillende educatieve pakketten, het verspreiden van folders en het voorzien van scholen van kastjes met menstruatieproducten. 

Haacht

• Dispenser in Don Bosco-school: De school biedt sinds januari 2024  gratis menstruatieproducten aan haar studenten in ddn compacte en hygiënische tampon en maandverbanddispenser. In alle meisjestoiletten werd een dispenser geïnstalleerd zodat leerlingen die de producten nodig hebben, ze snel en op een discrete manier kunnen gebruiken

Maldegem

• Menstruatiemateriaal in midelbare scholen: De gemeente biedt in samenwerking met de middelbare scholen gratis maandverbanden aan in de meisjestoiletten. In 2021 werd er al een automaat met gratis menstruatieproducten in de openbare toiletten van het gemeentehuis gehangen. Vrouwen met financiële moeilijkheden kunnen daar tijdens de openingsuren van het gemeentehuis terecht. De gemeente breidde in vervolge daarvan uit naar scholen.
  
   

Roeselare

• Campagne menstruatiegezondheid: De stad ging in dialoog met de secundaire scholen uit Roeselare en rolt nu een plan uit om het taboe rond menstrueren te doorbreken en om menstruatieproducten ter beschikking te stellen en te informeren over het gebruik ervan.Om het taboe rond menstruatie te doorbreken, ondernam stad Roeselare enkele acties waaronder een enquête bij meer dan 200 jongeren en workshops gekoppeld aan educatieve sessies door een seksuoloog. Tijdens de workshops werden gesprekken over het thema gevoerd, als basis voor een podcast. In de creatieve workshops werden menstruatietasjes genaaid van oude baches.

• Op basis van de resultaten van de enquête ging de Stad aan de slag om  menstruatiekastjes te voorzien. In een eerste fase zijn er 40 menstruatiekastjes ter beschikking om te installeren in scholen en andere sociale organisaties. Zo worden menstruatieproducten beter toegankelijk voor wie er nood aan heeft.  Scholen of andere sociale organisaties die een menstruatiekastje willen, kunnen het aanvragen bij de stad

• Daarnaast startte Roeselare een proefproject waarbij de stad menstruatiekastjes installeert in openbare toiletten. Informatie over het project, de podcast en alle resultaten van de bevraging vind je op iedereen.vanrsl.be/acties-rond-menstruatiewelzijn