Meldpunten discriminatie

Sinds maart 2023 bestaat het Vlaams Mensenrechteninstituut (VMRI). Dit is een onafhankelijke instelling die de mensenrechten van burgers in Vlaanderen beschermt en bevordert. Als iemand het gevoel heeft dat zijn of haar mensenrechten geschonden worden, kan men dit melden bij het VMRI. Dit kan bijvoorbeeld gaan over:

• Recht op onderwijs
• Recht op een eerlijk proces
• Recht op inclusie voor personen met een handicap
• Recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst

In eerste instantie wil het instituut burgers informeren over hun rechten en hoe deze af te dwingen. Deze activiteit noemen ze hun eerstelijnsbijstand. Vervolgens kan, indien nodig, het VMRI een bemiddeling opstarten, waar de betrokken partijen (de klager en persoon of organisatie waarover de melding gaat) in overleg gaan. Als deze bemiddeling niet tot een oplossing leidt, kan het dossier voor oordeelsvorming naar de geschillenkamer gestuurd worden. Deze kamer bestaat uit experten met diepgaande kennis over mensenrechten, die een niet-bindend oordeel met aanbevelingen zullen uitspreken.  

Buiten het verlenen van deze individuele bijstand, voert het VMRI ook onafhankelijk onderzoek uit, doet beleidsaanbevelingen en sensibiliseert over mensenrechten.  

Het VMRI behandelt enkel meldingen die onder de Vlaamse bevoegdheden vallen zoals:

• Wonen en huisvesting
• Onderwijs en vorming
• Cultuur
• Sport 

Voor meldingen die onder de federale bevoegdheden vallen, zoals haatspraak of politie en justitie, kunnen burgers terecht bij Unia.  

Ook heeft het VMRI de Genderkamer overgenomen, een Vlaams gelijkekansenorgaan dat strijdt tegen discriminatie op basis van geslacht, genderidentiteit en -expressie. Voor meldingen omtrent die genderdiscriminatie kan men dus ook bij het VMRI terecht, als de situatie zich voordoet onder de Vlaamse bevoegdheden. Het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) behandelt meldingen die onder de federale bevoegdheden vallen. 

Het VMRI wil nauw samenwerken met de lokale besturen, door hun expertise bijvoorbeeld ter beschikking te stellen in beleidsadviezen. Als de lokale besturen twijfels of vragen hebben over mensenrechten en een inclusief beleid, dan kunnen ze rekenen op de ondersteuning van het VMRI. 

Op 8 december 2023 organiseert de VVSG een webinar om kennis te maken met het VMRI. Hier zal je kennismaken met de werking en rol van het VMRI en de mogelijke interactie met de lokale besturen. Inschrijven kan tot en met woensdag 6 december.

• Tekst over VMRI

Het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag is een samenwerking tussen het Agentschap Justitie en Handhaving en het Vlaams Mensenrechteninstituut (VMRI). Dit Meldpunt bestaat sinds september 2023 en behandelt meldingen omtrent grensoverschrijdend gedrag. Dit kan gaan over fysiek of psychisch geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag.  

Het Meldpunt geeft in eerste instantie begeleiding en advies aan de persoon die de melding doet. Er wordt geïnformeerd over de stappen die men kan zetten, zoals het grensoverschrijdend gedrag melden bij de organisatie in kwestie en eventueel de juridische mogelijkheden. Ook kunnen slachtoffers er terecht voor kortdurende therapeutische trajecten.  

Het Meldpunt brengt de meldingen in kaart en formuleert het op basis daarvan aanbevelingen aan de organisaties waar het grensoverschrijdend gedrag plaatsvond. Het doel is om grensoverschrijdend gedrag ook structureel aan te pakken door op termijn aanbevelingen naar de hele sector, naar het beleid of over verschillende sectoren heen te richten.  

Dit meldpunt is enkel gericht op grensoverschrijdend gedrag in de sectoren en organisaties die onder de Vlaamse bevoegdheden vallen. Dit zijn organisaties zoals:

• Hogescholen en universiteiten
• Woonzorgcentra
• Geestelijke gezondheidszorg
• Sportclubs
• Cultuurhuizen

Unia of het Interfederaal Gelijkekansencentrum is een onafhankelijke openbare instelling die als doel heeft discriminatie te bestrijden en gelijkheid te bevorderen. Sinds 1993 verdedigt Unia de mensenrechten en evalueert het België op vlak van mensenrechten. De instelling heeft dan ook sinds 2018 de internationale erkenning als nationaal mensenrechteninstituut.  

Burgers kunnen terecht bij Unia om gevallen van discriminatie te melden. Deze melding wordt geanalyseerd en onderzocht, en vervolgens wordt er een oplossing gezocht via verzoening. Als dit geen resultaat oplevert, kan Unia met het dossier naar de rechtbank gaan om gerechtelijke stappen te ondernemen.  

Naast het bestaan van dit meldpunt, is Unia ook actief als kennis- en expertisecentrum, organiseert ze opleidingen voor wie werk wil maken van een diversiteitsbeleid, lanceert ze informatie- en sensibilisatiecampagnes, ... 

Unia bestrijdt elke vorm van discriminatie op grond van zeventien van de negentien discriminatiecriteria. Hieronder valt geslacht en taal niet. Voor meldingen over discriminatie op basis van geslacht is er het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM).  

Waar het VRMI instaat voor Vlaamse bevoegdheden, staat Unia in voor meldingen van discriminatie die onder de federale bevoegdheden vallen. Dit gaat onder andere over: 

• Strafrecht, waaronder haatspraak en haatmisdrijven
• Consumentenrechten
• Discriminatie op de werkvloer
• Politie en justitie
• Openbaar treinvervoer
• Rechten van patiënten en federaal volksgezondheidsbeleid
• Defensie

Ondanks het verlies van bevoegdheden op Vlaams niveau sinds het VMRI werd geïnstalleerd, blijft Unia nog lokaal actief door bijvoorbeeld begeleiding te bieden aan lokale besturen. Zo heeft de organisatie het initiatief ‘Kies Gelijke Kansen’ op poten gezet. Dit is een databank waar van alle goede praktijken in België verzameld zijn, alsook aanbevelingen op maat van de gemeenten geformuleerd zijn. Hieruit kunnen de lokale besturen inspiratie putten om hun gemeente inclusiever en gelijker te maken.  

Tekst over Unia

Logo

Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) bestrijdt elke vorm van discriminatie en ongelijkheid op basis van geslacht. Het is een onafhankelijke federale overheidsinstelling die onderverdeeld is in verschillende cellen die werken rond diverse actiedomeinen, waaronder:

• De strijd tegen gendergerelateerd geweld 
• Gender mainstreaming
• Discriminatie van transgender personen
• Onderzoek
• Arbeid

Het IGVM heeft ook een meldpunt waar burgers discriminatie op basis van geslacht kunnen melden. Dit kan bijvoorbeeld gaan over ontslagen worden omdat je zwanger bent, niet aangenomen worden op basis van je geslacht of omdat je een transpersoon bent, een verzekeringsmaatschappij die je geslachtsbevestigende operatie niet wil terugbetalen, pesterijen of ongepaste opmerkingen op het werk in verband met je geslacht, ...  

Het instituut onderzoekt de melding en geeft advies over wat er kan ondernomen worden. Op verzoek van de klager kan het instituut als bemiddelaar optreden om tot een wederzijds akkoord te komen tussen de klager en de tegenpartij. Ook is het IGVM net zoals Unia bevoegd om samen met de klager naar de rechtbank te stappen en een gerechtelijke procedure te starten.  

Het IGVM behandelt enkel meldingen die onder de federale bevoegdheden vallen. Meldingen die onder de Vlaamse bevoegdheden vallen, zijn welkom bij het VMRI.  

• Tekst over IGVM
• Logo zw/wit
• Logo kleur

Er zijn nog een aantal andere mensenrechtenorganisaties in België. Hier sommen we ze kort even op: 

• Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM): opgericht en gefinancierd door de Kamer van volksvertegenwoordigers, heeft een federaal mandaat.
• Liga voor Mensenrechten: onafhankelijke vzw, werkt voornamelijk rond detentie, discriminatie, privacy en de spanning tussen vrijheid en veiligheid.
• Myria: focust zich op migratie en vreemdelingenrecht, bestrijdt mensenhandel en mensensmokkel.

Vlaams Kinderrechtencommissariaat: opgericht door het Vlaams parlement, ziet toe op de naleving van kinderrechten in Vlaanderen.
 

Bij het informeren over en melden van discriminatie spelen lokale besturen een belangrijke rol. Om hen bij deze rol te ondersteunen vroeg de VVSG aan de drie gelijke kansen organen om de belangrijkste info te bundelen.

• Discriminatie melden
  Heb jij discriminatie ervaren? Gaat het hierbij over feiten die minder dan vijf jaar geleden zijn gebeurd? En hebben die te maken met Vlaamse bevoegdheden (zoals bijvoorbeeld onderwijs, de huurmarkt of De Lijn)?  Dan kan je rekenen op de hulp van het Vlaams Mensenrechteninstituut. Melden kan via www.vlaamsmensenrechteninstituut.be/doe-een-melding.
  
  Het instituut analyseert in de eerste plaats je klacht en gaat na of die ontvankelijk is volgens de wetgeving. Je krijgt informatie en advies over je recht om niet gediscrimineerd te worden. Daarnaast kom je meer te weten over de middelen die je kan gebruiken om dat recht af te dwingen.
  
  Indien nuttig kan het Vlaams Mensenrechteninstituut ook een bemiddeling opstarten. Hierbij gaan de betrokken partijen op een vertrouwelijke manier met elkaar in overleg op zoek naar een oplossing. De bemiddelaar neemt daarbij een onafhankelijke en neutrale rol op. Leidt de bemiddeling niet tot resultaat? Dan kan het instituut met jouw toestemming je dossier overmaken aan de geschillenkamer. Experts in het non-discriminatierecht zullen dan onderzoeken of er sprake is van discriminatie en een niet-bindend oordeel uitspreken.
  
  Als blijkt dat je discriminatieklacht te maken heeft met een federale bevoegdheid (bijvoorbeeld discriminatie op het werk, politie, NMBS) dan word je in contact gebracht met UNIA, die je zal verder helpen.
  
  Ook andere schendingen van mensenrechten kan je bij het Vlaams Mensenrechteninstituut melden. Je krijgt dan meer informatie en wordt indien nodig doorverwezen naar een andere instantie die individuele bijstand kan bieden.
   
• Informatieve vragen
  Ben je op zoek naar meer kennis en informatie over mensenrechten in het algemeen? Wil je advies vragen, of vanuit je organisatie een lezing of opleiding organiseren over mensenrechten, inclusief non-discriminatie? Ook hierrond ontwikkelt het Vlaams mensenrechteninstituut een aanbod. Via onze website blijf je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Met vragen kan je terecht op contact@vmri.be.

• Discriminatie melden
  Heb je discriminatie of haatboodschappen beleefd, gezien of gehoord? Je kan dit bij Unia melden of advies vragen:
  • Gebruik het online meldingsformulier.
  • Of bel naar het gratis nummer 0800 12 800 (enkel vanuit België) of +32 (0)2 212 30 00. Elke werkdag van 9u30 tot 13u.
     
• Informatieve vragen
  Wil je meer weten over de werking, de beleidsaanbevelingen of de vormingen van Unia, dan kan je online of telefonisch contact opnemen:
  • Stuur een vraag online door naar Unia.
  • Of bel +32 (0)2 212 30 00. Unia is bereikbaar van maandag tot vrijdag van 9u tot 12u en van 13u tot 17u.

• Discriminatie melden
  Slachtoffers of getuigen van discriminatie op grond van de Genderwet of Seksismewet kunnen zich gratis en in alle vertrouwelijkheid laten informeren over hun rechten. Ook wie represailles op het werk ondervindt na discriminatie aangekaart te hebben, kan dit bij het Instituut melden. Voor meldingen in verband met privé- of familiale geschillen (zoals echtscheidingszaken of familieruzies) is het Instituut niet bevoegd om op te treden. Op onze site lees je concrete voorbeelden van vormen van discriminatie waarvoor het Instituut bevoegd is en hoe het jou kan helpen.
  • Bel het gratis nummer 0800/12 800 en kies nummer 1 in het menu (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 9 en 12 uur, en op woensdag tussen 13 en 16 uur - buiten deze uren kan je een bericht inspreken op het antwoordapparaat)

  • Of vul het online meldingsformulier in

• Informatieve vragen
  Heb je vragen over discriminatie, seksisme of het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen? Mail dan naar gelijkheid.manvrouw@igvm.be.