Materiële opvang voor illegaal verblijvende gezinnen
Minderjarige kinderen mogen niet het slachtoffer worden van de beslissing van hun ouders om illegaal in het land te blijven. Omdat het onmogelijk is om enkel de kinderen te helpen zonder hen te scheiden van hun ouders, heeft de wetgever gekozen voor materiële opvang voor heel het gezin.
De rechtspraak was verdeeld over de vraag of minderjarige kinderen die hier samen met hun ouders illegaal verblijven, recht hebben op maatschappelijke dienstverlening (equivalent leefloon) door het OCMW. Met zijn arresten van 22 juli 2003 en van 19 juli 2005 heeft het Grondwettelijk Hof uiteindelijk geoordeeld dat de minderjarige kinderen en hun ouders of de personen die het ouderlijk gezag over het kind daadwerkelijk uitoefenen, recht hebben op hulpverlening door het OCMW, wanneer de ouders hun onderhoudsplicht niet (kunnen) nakomen. Het OCMW moest erover waken dat de hulpverlening enkel de gezondheid en de ontwikkeling van de minderjarige kinderen ten goede kwam. Bovendien moest de steunverlening in natura gebeuren of door het ten laste nemen van rekeningen van derden. Dat was natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Goede huisvesting is bijvoorbeeld erg belangrijk voor de gezondheid en ontwikkeling van een kind. Maar het OCMW kan onmogelijk het kind huisvesten zonder dat de ouders ook van die huisvesting genieten.
In de praktijk bood dit arrest weinig soelaas. De OCMW’s weigerden de steunverlening en de arbeidsrechters gaven in hun vonnissen verdere invulling aan het recht van deze minderjarige kinderen. Dat ging alle kanten uit. Om die rechtspraak een halt toe te roepen, heeft de wetgever uiteindelijk ingegrepen en zowel deze minderjarige kinderen als hun ouders of personen die het ouderlijk gezag over het kind daadwerkelijk uitoefenen, een recht op materiële opvang gegeven (artikel 57, §2 OCMW-wet).
Deze illegaal verblijvende gezinnen met minderjarige kinderen worden opgevangen in de door de Dienst Vreemdelingenzaken beheerde woonunits of de open terugkeercentra van Fedasil.. Daar doorlopen zij een terugkeertraject.
De rol van de OCMW’s bij deze opvang is beperkt. Het gezin dient de hulpvraag in bij het OCMW. Het OCMW gaat na of de toekenningsvoorwaarden vervuld zijn en informeert het gezin over de materiële opvang en het terugkeertraject. Als de voorwaarden vervuld zijn en het gezin aanvaardt de materiële opvang, vraagt het OCMW een opvangvoorstel aan Fedasil.
Lees de VVSG-nota De rol van het OCMW bij de opvang van illegaal verblijvende gezinnen
