E-inclusie: Op huisbezoek om digitale inclusie te bevorderen

Welke apparaten heb je thuis en welke abonnementen zijn eraan gekoppeld? Betaal je niet te veel in verhouding tot je daadwerkelijke gebruik en behoeften? Hoe goed ben je in het gebruik van die apparaten, zoals je laptop of smartphone?

Dit zijn enkele voorbeelden van vragen uit de Digiscan, een initiatief van de stad Brugge om digitale achterstanden bij OCMW-cliënten tegen te gaan. De Digiscan richt zich specifiek op digitale inclusie en scant het huishouden op digitaal gebied. Het advies achteraf kan variëren van optimalisatie van abonnementen tot doorverwijzing naar een lokaal Digipunt om digitale achterstanden bij cliënten weg te werken.

‘De Digiscan is geen digitaal hulpmiddel maar een gewone vragenlijst op papier,’ vertelt Ashley Vanhoorde. ‘Tijdens ons huisbezoek bij de cliënt vullen we die manueel in. We willen de drempel met de cliënt namelijk zo laag mogelijk houden, en we hebben ondervonden dat het getokkel op een laptop of een tablet niet bevorderlijk is. En we willen ook echt het vertrouwen van de cliënt winnen, omdat we ons door de vragen een goed beeld willen vormen van het digitale gebruik en verbruik in relatie met de beschikbare financiële middelen. Achteraf geven we de antwoorden wel digitaal in, zodat we ze kunnen opslaan. Tijdens het huisbezoek bieden we ook een veilige methode aan om wachtwoorden bij te houden en geven we voorlichting over phishing op basis van de acht actiepunten die Mediawijs bedacht.’

Ashley Vanhoorde: ‘Wij nemen alle zorgvragen over digitale consumptie over van onze maatschappelijk werkers. Door de positieve resultaten van de Digiscan aan te tonen in de nieuwsbrief, hopen wij dat de goede doorstroming van aangemelde cliënten aanblijft.

De primaire doelgroep van de Digiscan is het OCMW-cliënteel, doorverwezen door de maatschappelijk werkers en door de onthaalmedewerkers. Zij bezorgen de persoonsgegevens van de cliënt, dan heeft er een eerste huisbezoek plaats om de Digiscan af te nemen en een week later volgt een adviesbezoek op basis van de analyse en het vereiste opzoekwerk, met bijvoorbeeld een voordeliger contract voor internet en televisie. Deze tijd is nodig om uit te pluizen welk contract het best aansluit bij de individuele behoeften van de cliënt. De primaire doelgroep is divers, omdat het de cliënten van de OCMW’s zijn. Wel zijn er ook doorverwijzingen via brugfiguren of via de Digipunten. ‘Daarom is het belangrijk dat de doorverwijzers binnen Werkkracht 10, de intergemeentelijke samenwerking in de Brugse regio, goed op de hoogte zijn van de Digiscan en zijn doelgroep,’ benadrukt Ashley Vanhoorde. ‘Zij zijn de eersten die noodsignalen kunnen opvangen. Wij nemen alle zorgvragen over digitale consumptie over van onze maatschappelijk werkers. We nodigen onszelf uit op een dienstoverleg om onze werking uit te leggen. We delen onze flyer uit en rapporteren via een maandelijkse nieuwsbrief over het aantal afgenomen Digiscans, aangevuld met prettig nieuws, zoals een maandelijks factuurbedrag dat we voor iemand hebben kunnen indammen. Door de positieve resultaten van de Digiscan aan te tonen in deze nieuwsbrief, hopen wij dat de goede doorstroming van aangemelde cliënten aanblijft. Via affiches communiceren wij niet, omdat dan de aanmelding via de cliënt zelf zou verlopen en niet via doorverwijzing.’

De machinerie achter de Digiscan

De Digiscan is in mei 2023 ontwikkeld onder impuls van OCMW Brugge en Werkkracht 10, de intergemeentelijke samenwerking van tien lokale besturen in en rond Brugge. De brainstorm- en ontwikkelingsfase van de Digiscan heeft Ashley Vanhoorde samen met zijn collega Veronique D’Hondt vrij snel kunnen afleggen. Zelf werkte hij al sinds 2010 op het thema digitale inclusie en dankzij deze ervaring kwam er vrij snel een testmodel tot stand. Dat legden de collega’s voor aan de stuurgroep en ook aan enkele experten. Koen Ponnet, professor aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de UGent, heeft bijvoorbeeld de matrix voor de Digiscan aangeleverd. Ook Ilse Mariën, onderzoeker aan imec-SMIT VUB, heeft bijgedragen met praktische aanbevelingen.

Om de Digiscan in de hele regio van de intergemeentelijke samenwerking Werkkracht 10 te kunnen afnemen en uitvoeren krijgen Ashley Vanhoorde en Veronique D’Hondt de medewerking van twee personen van WOK, een organisatie die mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt helpt om duurzaam werk te vinden.

Dit project, dat loopt tot eind 2025, is tot stand gekomen dankzij de subsidies van FOD Maatschappelijke Integratie, Digilab en de Europese Unie. Het omvat naast de Digiscan ook nog een vormings- en coachingtraject voor OCMW-medewerkers in verband met digitale hulpmiddelen. Zo creëert het een voedings- en inspiratiebodem voor een digitale-inclusiebeleid.

Zoeken naar de beste formule

Ook Kelly Knevels, opbouwwerker bij SAAMO Limburg, gaat op huisbezoek in functie van de digitale behoeften van de Hasselaar. Haar project ging in september 2023 van start. Als brugfiguur digitalisering en toegankelijk internet is zij deel van het team van Digibank Stad Hasselt en heeft ze haar werkplek in het stadhuis.

Kelly Knevels: ‘De hoeveelheid beschikbare data in een sociaal internetabonnement is niet voor elk type gezin voldoende. En niet iedereen die het financieel moeilijk heeft, heeft er recht op. Ik informeer de mensen over hun internetverbruik en bekijk welk abonnement het meest geschikt is voor hen.’

‘De mensen komen bij mij terecht na doorverwijzing, maar ik klop ook zelf aan bij de mensen thuis, bijvoorbeeld in de sociale woonwijk Ter Hilst. Net zoals in Brugge ga ik op huisbezoek en doe ik aan warme toeleiding naar de digitale hulp van de stad Hasselt en naar het sociaal internetaanbod. In vele gevallen gaat de vraag over de optimalisatie van een gsm- of internetabonnement.’ Op 1 maart van dit jaar lanceerde de Belgische overheid het sociaal internetaanbod. Alleen, dit aanbod is niet voor iedereen uit de beoogde doelgroep een oplossing, ondervindt Kelly Knevels geregeld: ‘Het kan zijn dat mijn cliënt er wel recht op heeft, maar de hoeveelheid beschikbare data is niet voor elk type gezin voldoende. Een alleenstaande of een ouder koppel komt er ruimschoots mee toe, maar een gezin met kinderen niet. Niet iedereen die het financieel moeilijk heeft, heeft recht op het sociaal internetaanbod. Ik informeer de mensen over hun internetverbruik en bekijk welk gsm- of internetabonnement het meest geschikt is voor hen.’

Kelly Knevels heeft zichzelf en de werking voorgesteld bij de sociale organisaties en de lokale winkels van de gsm- en internetproviders. Daardoor raken ook helpdesks van deze providers meer en meer vertrouwd met het idee dat het Hasseltse team uit naam van de cliënten naar een betere oplossing zoekt. Zij verwijzen hun klanten ook door naar de Digipunten voor digitale hulp.

Mensen zijn vaak afhankelijk van bepaalde online toepassingen, zoals vertaalapps of google maps, en denken dan dat ze onbeperkt internet nodig hebben. Deze apps slokken echter helemaal niet zoveel data op. Een goedkoper mobiel abonnement met beperkte data is meer dan genoeg. Dat vist Kelly Knevels dan samen met de mensen uit. ‘Ik begeleid hen ook bij de overschakeling naar een nieuwe leverancier. Ze zijn bang om te veranderen, nog los van de rompslomp die zo’n wijziging met zich meebrengt.’

Dit project wordt gesubsidieerd door ‘Iedereen Digitaal mee’ van de Vlaamse overheid.

TOM SWEETLOVE, VVSG-projectmedewerker diversiteit en digitale inclusie | Beelden GF

Voor Lokaal zomer | 2024