Klimaatfonds: met weinig veel doen

Kinderdorp is een van de drie van de drie locaties voor buitenschoolse opvang in Halen. Toen Kinderdorp twintig jaar geleden opende, werd het ondergebracht in een ouder gebouw dat bij die gelegenheid werd gerenoveerd. ‘Je voelt zo aan dat er maatregelen moeten bestaan waardoor je zuiniger met energie kunt omgaan,’ zegt burgemeester Erik Van Roelen die al ervaring had met gelijkaardige scans en bijhorende maatregelen in het stadhuis, de gemeentelijke werkplaats en de sporthal. ‘Helaas kon de kinderopvang, wegens te kleine schaal, niet in dat pakket opgenomen worden.’ In ruil voor de gratis energiescan van het Vlaams Energiebedrijf moest Halen 1500 euro investeren in maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar, namelijk het isoleren van de cv-leidingen, het plaatsen van radiatorfolie en thermostatische kranen en een beperkte vervanging van lampen door led.

In Westerlo vroeg Joren Van Hout, projectmanager dienst openbare werken, voor de grootste van de zeven locaties voor buitenschoolse kinderopvang een energiescan aan. ‘Het gebouw in Tongerlo werd gebouwd in 1965, energiebesparende maatregelen konden daar veel betekenen, vooral ook omdat het gebouw 425 m² bruikbare vloeroppervlakte telt. Voor de energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar kreeg Westerlo in de energiescan de raad de bestaande centrale verwarming te verbeteren. Hiervoor kon het eigen personeel de techniek beter regelen, de draaiuren van de stookketel aanpassen aan de openingsuren in plaats van de volledige dag te branden en een schakelklok op de warmwaterboiler plaatsen. ‘Dit zijn zeer eenvoudige maatregelen die ook door onze eigen mensen uitgevoerd kunnen worden. Dit kost ons 450 euro en levert een besparing op van 500 euro per jaar,’ zegt Joren Van Hout.

Deze energiescans zijn een eerste stap voor een ouder gebouw in het patrimonium, ze gebeuren door een studiebureau dat een concreet plan voorstelt met acties, terugverdientijden en de nodige investeringen. Zorgvoorzieningen krijgen deze scan gratis, als ze de maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar ook daadwerkelijk zelf uitvoeren. Meestal is dat geen zware klus. Deze maatregelen zijn zo eenvoudig en goedkoop dat eigen mensen ze kunnen uitvoeren en ze zich heel snel terugverdienen. Voor de maatregelen met een terugverdientijd van meer dan vijf jaar bestaan er subsidies, dat zijn vooral maatregelen voor het dak of de schil van het pand.

In Sint-Michiels-Brugge is De Oogappel een kinderopvanglocatie voor peuters, ze maakt deel uit van de welzijnsvereniging De Blauwe Lelie van Brugge. ‘De accommodatie is op maat van de explorerende peuter, maar een renovatie kon niet lang meer op zich laten wachten. De buitenschil was in slechte staat en binnenin waren er ook wel wat uitdagingen, onder meer qua ventilatie. Gelukkig is er binnen de OCMW-groep ondersteuning bij dergelijke uitdagingen. Zo klopten we aan bij onze technische dienst en kon onze bezorgdheid een concrete vraag worden en finaal een becijferd en uitvoerbaar renovatieplan,’ zegt Rocky Zutterman, directeur van de vereniging De Blauwe Lelie. ‘De algemene staat van het gebouw noopte tot een aantal herstellingen en vernieuwingen. Op energetisch vlak scoorde dit gebouw slecht. Een energieprestatiediagnose kwam op het juiste moment en hielp ons aan de juiste inzichten in functie van een renovatie met oog voor energie,’ zeggen Tony De Meulenaere, projectleider technieken, en Annelies Verplancke, projectleider bouwkunde.

De Oogappel kreeg geen maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar voorgesteld. ‘Fotovoltaïsche panelen plaatsen vond het Vlaams Energiebedrijf geen goed idee, omdat we door de schaduw van een buurgebouw maar weinig energie zouden opwekken,’ zegt Tony De Meulenaere. Rocky Zutterman zette enkele voorgestelde maatregelen zoals het verbeteren van het tochtsas nog on hold, ook de renovatie van de stookplaats werd naar later verschoven: ‘Om budgettaire redenen moesten we voor de dringendste ingrepen kiezen.’ De absoluut prioritaire dakrenovatie, inclusief het plaatsen van isolatie, werd berekend op een terugverdientijd van 36,1 jaar voor een investering van 59.582,00 euro. Het dossier werd gegund voor een bedrag van 72.291,00 euro. De Oogappel kreeg hiervoor 35.749,80 euro subsidie. Het schrijnwerk, hoogdringend aan vernieuwing toe, gaf bij berekening een terugverdientijd van 44,6 jaar voor een investering van 28.750,00 euro. Maar uiteindelijk werd het dossier gegund voor een bedrag van 52.223,00 euro. Het VIPA kende een subsidie toe van 17.250,00 euro.

Voor de Oogappel was de energiescan zeer nuttig. ‘In eerste instantie kennen we nu de grootste energieverliezen en de mogelijkheden om ze te beperken. De toegekende subsidies zijn geen klein bier en versnelden de uitvoering van deze maatregelen,’ zegt Rocky Zutterman. Ook voor andere locaties binnen de OCMW-groep werden subsidies aangevraagd. Het patrimonium bevat ook woon-zorgcentra en dienstencentra, en dat in alle mogelijke groottes en staat. Ondertussen lopen er al een dozijn acties. In Brugge klinkt het dat je zo snel mogelijk een energiescan moet aanvragen, want van startschot tot groen licht voor subsidies gaat er veel tijd voorbij.

Westerlo kreeg zes maatregelen voorgesteld met een terugverdientijd van meer dan vijf jaar. ‘Een eerste is het monitoren van het energieverbruik door maandelijkse opname van de meterstanden. Zo leren we bij en kunnen we uitschieters analyseren en beter opvolgen,’ zegt Joren Van Hout. De stookketel is aan vervanging toe, een geraamde investering van 15.000 euro met een terugverdientijd van twintig jaar. Joren Van Hout: ‘We installeren de stookketel in eigen beheer en laten de aankoop van het materiaal subsidiëren, want dat kan ook bij het VIPA.’ Het platte dak wordt in het ideale geval geïsoleerd, een geraamde investering van 35.000 euro met een terugverdientijd van 41 jaar. Hiervoor kreeg Joris Van Hout een zeer gedetailleerd voorstel: aantal vierkante meter, de waarde van de isolatie, het verhogen van de dakramen, welke lichtkoepels te installeren.

Voor de pv-installatie heeft het college beslist in te tekenen op het VEB-raamcontract: ‘Met een installatie van 6,6 kWp wekken we de helft van ons energieverbruik zelf op,’ zegt Joris Van Hout. Re-lighting van de benedenverdieping betekent een geraamde investering van 7500 euro met een terugverdientijd van 19 jaar. ‘Door halogeen- en tl-lampen te vervangen door energiezuinige armaturen daalt ons energieverbruik per m² van 10 naar 7 watt. De installatie zal in eigen beheer gebeuren met subsidiëring van het materiaal door het VIPA.’ Ten slotte raadt het VEB ook aan om de zoldervloer te isoleren, de investering werd geraamd op 7000 euro met een terugverdientijd van veertien jaar, maar hierover is nog geen beslissing genomen.

Voor Joren Van Hout was de energiescan zeer nuttig: ‘Hij is gratis, maar allesbehalve oppervlakkig of summier! Er is een duidelijke en logische volgorde in het advies van het VEB: eerst de zoldervloer en het dak isoleren en dan de nieuwe stookketel installeren. Bovendien is het advies helemaal voorbereid met een duidelijke raming en technische specificaties. Met het verslag en de Terra-tool heb je een degelijk werkinstrument in handen, je kunt er zo mee aan de slag.’

Terra is de databank van de Vlaamse overheid waarop organisaties hun patrimonium en energieverbruik in kaart kunnen brengen, de scan aanvragen en op oproepen voor subsidies kunnen reageren.

In Halen kwamen uit de scan vier maatregelen met een terugverdientijd van meer dan vijf jaar: zonnepanelen (negen jaar), het isoleren van het hellende dak (achttien jaar), het isoleren van de gevel (vijftig jaar) en het plaatsen van zonnewering (ook vijftig jaar). De raming bedraagt 50.000 euro. ‘Mochten we dit in ons eentje moeten financieren, dan gebeurden deze investeringen niet of werden ze op de lange baan geschoven. Met de beoogde subsidies voor zestig procent wordt dit haalbaar.’ Voor Erik Van Roelen is de energiescan zeer nuttig: ‘Ik hoop dat dit in de toekomst ook voor andere gebouwen mogelijk wordt. Na de energiescan krijg je een onafhankelijk rapport aangeboden met een gedetailleerd overzicht van energiebesparende maatregelen, geraamde kostprijs en terugverdientijd.’ Halen is een stad met 9500 inwoners en een investeringsbudget van 1 miljoen euro per jaar.

‘Als stad investeren we steeds met de hulp van anderen,’ zegt Erik Van Roelen. ‘De energiescan en de bijhorende subsidies zijn een uitgelezen kans om samen enkele zaken in orde te brengen, met een positief effect op het klimaat. Daarom werven we een medewerker aan om specifiek op zoek te gaan naar subsidies.’ Hij hoopt dat de Vlaamse overheid de klimaatmiddelen van de andere sectoren ook op deze manier inzet zodat de stad haar patrimonium kan blijven verduurzamen. •

Kurt Schoonbaert is VVSG-stafmedewerker infrastructuur
Voor Lokaal 02 | 2020