Afvalbeleid: Helder water van een proper recyclagepark

Het Departement Omgeving publiceerde in 2022 ‘Richtlijnen aangaande de preventieve maatregelen ter voorkoming, beoordeling en beheersing van verontreinigd hemelwater bij kleine bedrijven met een opslagcapaciteit van 4000 ton of minder in de afvalopslagsector’. Deze richtlijnen zijn ook van toepassing op gemeentelijke en intergemeentelijke recyclageparken voor huishoudelijk afval. Ze gaan onder meer over een passend acceptatiebeleid, inspectie van containers op roestvorming, vloeistofdichte vloeren, regelmatige reiniging van het terrein en de afvoerkanalen, stofreducerende maatregelen en een preventieplan. Zo bepalen ze dat potentieel verontreinigd hemelwater waar mogelijk op riool geloosd wordt. Is dat niet mogelijk, dan moeten bijzondere lozingsvoorwaarden in de vergunning opgenomen worden. Hiervoor zijn analyses nodig van het potentieel verontreinigde hemelwater.

Afvalintercommunale IOK Afvalbeheer baat in de Kempen 21 recyclageparken uit. Sinds enkele jaren analyseren ze het potentieel verontreinigde hemelwater, en de conclusie is dat er maar zelden overschrijdingen op de Vlarem-normen worden gemeten. Extern milieucoördinator voor IOK Afvalbeheer Ann Van Den Bosch en diensthoofd recyclageparken Gert Van Dijck vertellen op het recyclagepark van Dessel-Retie welke preventieve maatregelen IOK Afvalbeheer zoal inzet om verontreiniging van het afstromende regenwater er maximaal te voorkomen.

Groot recyclagepark

Het recyclagepark in Dessel is, met 9133 m² verharde oppervlakte, bij de grotere recyclageparken in beheer van IOK Afvalbeheer. Het park werd vernieuwd in 2016, dus vóór de invoering van de omgevingsvergunning. Gert Van Dijck weet nog goed dat de stedenbouwkundige vergunning en de milieuvergunning elkaar toen tegenspraken. Er is toen goedkeuring gegeven om het potentieel verontreinigde hemelwater, na behandeling in een zandvang en koolwaterstofafscheider (KWS) met coalescentiefilter, te infiltreren in infiltratiegrachten aan weerszijden van het recyclagepark. Infiltreren werd toen nog als een goede praktijk aanvaard. Nu kan dat niet meer en moet alles volgens Vlarem zoveel mogelijk naar riolering. Wat in Dessel wel naar DWA-riolering gaat, eveneens na passage over KWS en zandvang, is de afvoer van de aquadrain rond de overdekte kga-zone. Deze aquadrain bevindt zich op dit park buiten de overkapping. Op de nieuwere parken komt de afwatering mee onder het afdak, vertelt Ann Van Den Bosch. Dat is efficiënter en vermindert het risico op verontreiniging van het hemelwater.

De afvalopslag gebeurt op een vloeistofdichte vloer, de meeste afvalsoorten worden in open containers verzameld, groenafval is in bulk. De zone voor kga is overdekt, net als die voor elektrisch en elektronisch afval, houtsnippers en matrassen. Het regenwater dat op de buitenoppervlakte terechtkomt, wordt opgevangen via goten die het hele park omringen en afgeleid naar de KWS. Het dak van de portiersruimte en het magazijn zijn aangesloten op een regenwaterput die water levert aan de toiletten en een buitenkraan. Het sanitair afvalwater is aangesloten op de DWA-riolering.

Preventieve maatregelen ter beheersing van hemelwater starten met een goed acceptatiebeleid. En zo’n goed acceptatiebeleid begint voor IOK Afvalbeheer bij het informeren van de burgers nog voor ze naar het recyclagepark komen. Via duidelijke informatie op de website, de afvalkrant, folders en de afvalkalender vinden de inwoners op een overzichtelijke manier alles wat ze moeten weten over hoe ze welk soort afval kunnen aanleveren op het recyclagepark. Op het park zelf staan recyclageparkwachters klaar om alles in goede banen te leiden. In Dessel zijn er tijdens de openingsuren permanent drie parkwachters aanwezig. Ze informeren de bezoekers en houden tegelijk een oogje in het zeil om zeker te zijn dat alles correct verloopt. Ze grijpen in als dat nodig is. Ann Van Den Bosch benadrukt dat het recyclagepark enkel huishoudelijke afvalstoffen aanvaardt. Daarin onderscheiden recyclageparken zich van andere afvalopslagbedrijven. Gert Van Dijck toont de borden met sorteerinformatie die naast elke container terug te vinden zijn. Ook dat helpt de bezoeker om correct te sorteren. Van elk park is er bovendien een plattegrond en de containers zijn logisch genummerd om snel de weg naar de juiste te vinden.

Een proper park

Dat netheid op het park de nodige aandacht krijgt, is duidelijk te zien aan de borstels en schoppen die goed zichtbaar bij elke container staan. Een bezoeker heeft geen excuus om gemorst afval te laten liggen. Doet hij dat toch, dan maakt de parkwachter er hem attent op. De parkwachter zal ook zelf vegen, bijvoorbeeld elke keer dat er een container verplaatst of opgehaald wordt. Om de twee weken komt de gemeente met de veegwagen langs voor een machinale schoonmaakbeurt.

Voor het onderhoud van de KWS en de rioolkolken is er een onderhoudscontract met een externe firma. Dat reinigt de kolken twee keer per jaar, het onderhoud van de KWS gebeurt jaarlijks. De parkwachters controleren de KWS elk kwartaal, dat is verplicht. Ze maken de weg ernaartoe schoon en kijken na of er geen verstoppingen zijn.

Dimensionering van de KWS

Ann Van Den Bosch geeft nog wat extra uitleg bij de KWS. Die is standaard afgestemd op een piekbui die één keer in de twee jaar voorkomt. De KWS in Dessel heeft een debiet van 60 liter per seconde met een zandvang van 6000 liter. Dat kost een pak geld. Volgens Ann Van Den Bosch werkt zo’n overgedimensioneerde KWS dan ook nog niet optimaal, omdat de meeste regenbuien beperkter zijn. Op de nieuwere parken wordt daarom een kleinere KWS geplaatst met een debiet van 30 liter per seconde. Dat werkt even effectief en is een stuk goedkoper. Bij een grotere regenbui volstaat dit debiet nog steeds om het eerste regenwater te behandelen, wat het belangrijkste is.

De eerste regen neemt namelijk al het stof mee dat zich op het recyclagepark heeft verzameld tijdens een droge periode (pollen, roetdeeltjes van auto’s, ander stof…) en ook alle eventueel aanwezige verontreiniging. Na een paar minuten is dat allemaal weg en wat nadien nog volgt bij een hevigere regenbui, is zuiver regenwater. Dat gaat dan via een bypass rechtstreeks naar lozing. Om in alle omstandigheden water zonder verontreiniging te garanderen plant Ann Van Den Bosch dit najaar nog samen met IOK Afvalbeheer een test om het potentieel verontreinigde hemelwater bijkomend door een zandfilter te sturen. Die houdt dan fijne partikels tegen die aan de oorsprong liggen van niet-gewenste en verwijderbare verontreinigingen.

Geduldige maar strenge parkwachters

IOK Afvalbeheer organiseert drie keer per jaar een opleiding voor alle negentig parkwachters. Het gaat om twee halve dagen en één volledige dag gekoppeld aan een bedrijfsbezoek. Op die manier komen de parkwachters bijvoorbeeld te weten waarom bepaalde sorteerregels gelden en er is ook veel aandacht voor veiligheidsaspecten. Ook dat is een onderdeel van de preventieve maatregelen die van belang zijn voor een proper park en het tegengaan van verontreinigingen. Gert Van Dijck onderstreept dat deze opleidingen heel belangrijk zijn voor de parkwachters. Sinds een aantal jaar gebeuren ze in kleinere groepen, zodat meer interactie mogelijk is. De parkwachters delen er ervaringen en ideeën en komen zo tot een continu leer- en verbeterproces. Ann Van Den Bosch vult aan dat geduld een belangrijke eigenschap voor een parkwachter is, en al zeker bij bezoekers die niet willen sorteren of opruimen. Tijdens de opleidingsdagen krijgen de parkwachters technieken aangereikt om hiermee om te gaan. Maar ze moeten ook streng zijn, bijvoorbeeld als er iemand aankomt met niet-verpakt asbestcement, dan sturen ze die terug. Het asbestcement mag niet op het park zelf verpakt worden. —