Tachtig procent van onze spullen gebruiken we hooguit één keer per maand. Verrast? Denk aan een boormachine voor een klusje, een tandem voor een uitstap, een barbecuestel voor een feestje... Die spullen hebben wel een grote impact op het milieu. Om nieuwe spullen te produceren en te vervoeren heb je grondstoffen en energie nodig. Afgedankte spullen vormen een grote afvalberg. De hoeveelheid elektronisch afval groeit wereldwijd driemaal sneller dan de wereldbevolking. De gemiddelde Europeaan produceert er jaarlijks 16,2 kg van. Door te delen en te herstellen hoeft er minder geproduceerd te worden en reduceren we de CO2 -uitstoot. Ook burgers willen hun steentje hieraan bijdragen. Roeselare geeft zijn volle steun en medewerking aan volgende projecten.
Sharepair: ondersteuning burgerbeweging voor circulaire economie
Het project ‘Sharepair - Digital Support Infrastructure for Citizens in the Repair Economy’ is een samenwerking tussen zeventien partnerorganisaties in Noordwest-Europa en zet zich in voor een meer geïntegreerde en burgergerichte hersteleconomie.
De stad Roeselare streeft naar herstel door bestaande burgerbewegingen zoals repaircafés te ondersteunen en nieuwe partnerschappen vorm te geven. De stad wil burgers in staat stellen om zelf, met elkaar of met professionele hulp, meer te repareren in plaats van defecte toestellen zomaar weg te gooien. Schepen Michèle Hostekint: ‘Roeselare faciliteert maandelijks activiteiten in de stad: repaircafés, herstelavonden en uitwisselsessies. In 2021 werden zo’n 82 toestellen hersteld, er werd 476 kg afval vermeden en 5366 kg CO2 uitgespaard. We berekenen dit aan de hand van hersteldata via fixometer. We lanceerden in oktober een Roeselaars Repareerplatform (roeselarerepareert.be) met een repairmap met overzicht van alle herstelbedrijven in Roeselare.’
Superdelers: drempels van deeleconomie verlagen
Delen is dan wel in opmars, mainstream is het nog lang niet. Een gebrek aan vertrouwen in digitale platformen, aan vertrouwdheid met de technologie, zorgen over wanneer het misloopt en andere heel praktische zaken zoals het transport, beheer of onderhoud zijn reële drempels. Met Superdelers, een proefproject met de steun van de Vlaamse overheid, ontwikkelen Roeselare en Berchem een inclusieve community rond spullenbibliotheken, gedragen door het deelplatform Peerby en een gemeenschapsmunt. In Roeselare heet die TalentO (zie verder). Centraal staan het beheer of de zorg voor materialen, het waarderen van inzet en het ontwikkelen van vaardigheden hiervoor.
VOC Opstap startte in Roeselare een uitleendienst voor vrijetijdsmateriaal. Voor een klein prijsje of TalentO kun je er spullen zoals puzzels, volksspelen of snoezelmateriaal lenen. Vrijwilligers dienen als aanspreekpunt, staan in voor het onderhoud en brengen zelfs materiaal tot bij je thuis. Als Opstap het product zelf niet heeft, helpen ze met zoeken op het Peerby-platform, waar je spullen van je buren kunt lenen. In workshops leer je het materiaal beter gebruiken en herstellen.
Amaryllis Debusschere, project- en vrijetijdsmedewerker VOC Opstap: ‘Het project kende een trage start, enerzijds door corona en anderzijds is het natuurlijk iets gloednieuws in Roeselare. Ondertussen begint het echt te rollen en komen we met allerlei verschillende mensen in contact. Zo zocht iemand een beamer voor een filmavond op weekend. Een leerkracht uit Roeselare was dan weer via Peerby op zoek naar volksspelen en kwam zo bij ons terecht.’
Je tijd en talenten delen via TalentO
Vanaf 2022 is er een vierde pijler binnen het nieuwe integratie- en inburgeringsdecreet: sociale netwerking en participatie. In Roeselare zetten ze daar op een innovatieve manier op in, namelijk met de gemeenschapsmunt TalentO die sinds 2018 in omloop is in Roeselare.
De doelstellingen zijn drieledig: integratie en sociale inclusie, talent- en competentieversterking en zinvolle vrijetijdsbesteding. Door iemand te helpen, iets te organiseren of mee te werken aan een feest in de buurt verdien je TalentO. Deze gemeenschapsmunt krijg je dus in ruil voor je inzet voor de gemeenschap. Je kunt hem bij deelnemende organisaties omruilen voor allerhande voordelen zoals theatertickets, treinkaarten, zwembeurten, drankjes en hapjes.
Zoë Degroote, vrijetijdsmedewerker VOC Opstap, werkt als matchmaker tussen de vrijwilligers en organisaties en getuigt dat ze helemaal opfleurt van de persoonlijke verhalen: ‘Bij een eerste kennismaking was een nieuwkomer erg geïnteresseerd in onze wandelclub. Ze was heel timide, onzeker over haar Nederlands. Ze bloeide helemaal open, spreekt nu zelfzekerder en gaat zelfs meehelpen met de organisatie! Het buurthuis TofvanTinneke linkten we aan twee vrijwilligers uit het vluchthuis. Ze koken op maandag soep en op woensdag organiseren ze mee activiteiten voor de kinderen. Het buurthuis zegt dat de soep verrukkelijk is en dat er nu veel meer kinderen naar de activiteiten komen.’ —
Saar Fivez is sociale innovator/projectbegeleider bij Muntuit
Voor Lokaal 05 | 2022
Op muntuit.be vind je het draaiboekje gemeenschapsmunten als hefboom voor integratie en zelfontplooiing
Of contacteer VVSG-stafmedewerker inclusie en vermaatschappelijking van zorg Dany Dewulf via dany.dewulf@vvsg.be.
Gemeenschapsmunten
Een gemeenschapsmunt, ook lokale of complementaire munt genoemd, is een betaal- of ruilmiddel dat naast het gewone geld gebruikt wordt om speciale lokale doelen te realiseren. Ze vervangen dus geen euro’s maar werken aanvullend.
Met een eigen munt kun je als groep zaken waarderen die vandaag te weinig of helemaal niet gewaardeerd worden, materieel dan toch: vrijwilligerswerk, burenhulp, lokaal winkelen… Bovendien bouw je samen aan een sterk netwerk van mensen, handelaars en organisaties die elkaar vinden, helpen, bij elkaar aankopen enzovoort. In het artikel hadden we het over de TalentO, maar we geven graag nog een paar voorbeelden.
- In de Rabotwijk in Gent bloeien de Torekes al meer dan tien jaar. Men zet er in op milieu, sociale cohesie en buurtzorg. Dat de gemeenschapsmunt een succes is, bewijzen de spectaculaire inzet van vrijwilligers (10.000 uur per jaar) en het feit dat kansengroepen bereikt worden.
- In Bonheiden wordt naar school fietsen gestimuleerd dankzij de fietsdukaten. Het percentage fietsende kinderen steeg er van 12 naar 65.
- Elke inwoner die zijn steentje bijdraagt aan een beter Sint-Niklaas – door bijvoorbeeld lokaal te kopen, te sorteren, vrijwilligerswerk te doen – kan sinds maart Sengzen verdienen. Die munten hebben een effectieve geldwaarde en kunnen alleen in Sint-Niklaas uitgegeven worden.
En niet alleen in Vlaanderen vind je gemeenschapsmunten, er zijn maar liefst 4000 projecten wereldwijd, van Kenia tot Brazilië. Voor meer voorbeelden en uitgebreide beschrijvingen van initiatieven en toepassingen verwijzen we graag naar www.muntuit.be. Muntuit vzw ontwikkelt, adviseert en promoot gemeenschapsmunten. hallo@muntuit.be, T 0487 296 535
