Interafval, het samenwerkingsverband van de VVSG en alle Vlaamse afvalintercommunales, vindt dat ontwerpers nog te weinig rekening houden met de afvalfase van hun producten. Veel producten zijn gemaakt uit verschillende soorten materialen die samen niet recycleerbaar zijn. Vooral bij wegwerpverpakkingen zien we nog te veel problematische productontwerpen. Nu alle plastic verpakkingen in de nieuwe blauwe zak mogen, duiken er nog altijd verpakkingen op die uiteindelijk in de restfractie belanden.
Moeilijke sorteerhandelingen
Als we het Vlaams Verpakkingsplan moeten geloven, dan zouden alle verpakkingen tegen 2025 recycleerbaar, composteerbaar of herbruikbaar zijn. Er zijn producenten die inspanningen leveren om deze doelstelling te halen, maar vaak wordt de verantwoordelijkheid dan naar de burger doorgeschoven. Bijvoorbeeld bij doorzichtige flessen met een gekleurde wikkel die de fles bijna volledig bedekt. Zulke verpakkingen kunnen een oplossing zijn ter vervanging van gekleurde, niet-recycleerbare flessen. Maar de producenten vragen aan de burger om de geperforeerde wikkel te verwijderen en apart in de pmd-zak te steken. In de praktijk is dat een moeilijke sorteerboodschap en belandt een deel van deze flessen in de restfractie omdat de wikkel nog aanwezig is.
Nog zo’n verpakking is een charcuterieverpakking bestaande uit papier en plastic. Het is een verpakking met een goede bedoeling die zijn effect echter mist. Samen zijn de materialen namelijk niet recycleerbaar en de sorteerinstallatie kan ze niet van elkaar scheiden. Daarom vraagt men aan de burger om de verschillende materialen uit elkaar te trekken. Het gedeelte papier mag bij het papieren kartonafval en het gedeelte plastic bij het pmd. Dat is opnieuw een moeilijke sorteerboodschap. In de praktijk belanden deze verpakkingen in hun geheel in de pmd-zak en bijgevolg ook in de restfractie.
Nog te weinig inspanningen
Voor sommige verpakkingen zoals bio-afbreekbare plastics zien we weinig tot geen inspanningen van de producenten om deze van de markt te weren. Ze lijken heel goed op de andere plastics, maar zijn niet recycleerbaar, vergistbaar of composteerbaar via de reguliere afvalinzameling. Eigenlijk behoren ze dus niet tot de circulaire economie.
Interafval heeft nog meer bedenkingen bij het gebruik van bio-afbreekbare plastics. In het milieu breken ze nooit volledig af en dragen zij bij aan de zwerfvuilproblematiek. Interafval vindt dat het beleid voor zulke kunststoffen dringend moet worden bijgesteld.
Nog zo’n verpakking waarvoor producenten maar weinig inspanningen leveren, zijn de welbekende pizzadozen. Deze mogen in principe bij het papier en karton, als ze niet te vervuild en dus te recycleren zijn. In de praktijk is het voor de burger moeilijk te bepalen wanneer een pizzadoos recycleerbaar of niet recycleerbaar is. Bovendien is het lastig zo’n grote vervuilde doos in de restafvalzak te proppen, waardoor ze dan toch in het papier en karton belandt. Pizzadozen komen als recycleerbare verpakking op de markt, maar komen onvermijdelijk grotendeels in de restafvalfractie terecht. Producenten moeten hier beter over nadenken bij het ontwerp of een herbruikbaar alternatief aanbieden.
Opgepast met restafvalcijfers
In het Vlaams Energie- en Klimaatplan heeft Vlaanderen zich geëngageerd de hoeveelheid restafval terug te dringen tot 100 kg huishoudelijk restafval per inwoner tegen 2030. Het kan niet de bedoeling zijn dat deze doelstelling leidt tot een verschuiving van restafval naar selectieve fracties. Dit kan de kwaliteit van de selectieve fracties in gevaar brengen. Het zal dan ook een aandachtspunt zijn om zoveel mogelijk recycleerbare afvalstromen uit het restafval te halen en effectief te recycleren. Maar dan moeten in de eerste plaats ook producenten meer inspanningen leveren om recycleerbare producten op de markt te brengen. Interafval dringt erop aan de kwaliteit van de selectief ingezamelde stromen en de reststromen ervan goed op te volgen.
Probleem aan de bron oplossen
Eigenlijk kan het niet dat er nog altijd nieuwe verpakkingen in omloop komen die niet recycleerbaar zijn of verpakkingen waarbij men de verantwoordelijkheid bij de burger legt. De recycleerbaarheid van een verpakking zou van bij de start zeker moeten zijn en niet mogen afhangen van de sorteerhandelingen van de burger. Daarnaast moet die burger meer herbruikbare alternatieven krijgen, zodat er minder afval ontstaat bij aankoop van levensmiddelen. Met de veralgemening van de nieuwe blauwe zak recycleren we wel meer, maar het afval blijft een enorme milieu-impact hebben. Recyclage mag geen excuus zijn om massaal wegwerpproducten op de markt te blijven brengen. —
Loes Weemaels is projectmedewerker Verpakkingsafval VVSG-Interafval
Voor Lokaal 05 | 2022
