Sociaal beleid: Leuven verkleint de digitale kloof

De digitale evolutie gaat heel snel, waardoor er ook veel mensen uit de boot vallen. Sommigen kunnen niet mee met de digitalisering en raken geïsoleerd. Omar Shaikhani, IT-coördinator bij Iedereen Digitaal @ Leuven, spreekt uit ervaring: ‘We leven in een digitale samenleving. Voor veel mensen is dat erg handig, maar we mogen er niet van uitgaan dat iedereen zomaar mee kan. Ik heb het zelf meegemaakt. Toen ik als nieuwkomer in België een IT-opleiding wou volgen, had ik een krachtige laptop nodig. Die kon ik niet betalen en ook nergens lenen. Uiteindelijk heb ik geld geleend van vrienden, maar wie dat niet kan, mist kansen of – erger nog – raakt geïsoleerd. Daar willen we met het project Iedereen Digitaal @ Leuven iets aan doen.’

Zeker sinds de coronacrisis valt de digitale kloof enorm op. Ze leidt tot almaar grotere sociale ongelijkheden. Schepen van Onderwijs Lalynn Wadera beaamt dit: ‘Dat we daarvoor als onderwijsnetwerk extra inspanningen moeten leveren, is duidelijk geworden in de coronacrisis. We moesten toen in één week tijd overschakelen naar afstandsonderwijs. Het werd al snel duidelijk dat sommige gezinnen geen of te weinig computers of andere toestellen met een goede internetverbinding hadden. Corona zette de nood op scherp.’ Ze benadrukt de ernstige gevolgen die deze digitale uitsluiting kan hebben: ‘Ik weet nog dat een zorgleerkracht me opbelde en me zei: “Lalynn, als we niets doen, dan geraken we een aantal kinderen en jongeren echt kwijt.” Dan weten we, als we niet ingrijpen, dan staat de toekomst van deze jongeren op het spel.’

‘We zijn razendsnel in actie gekomen,’ vult Tuur Struyf, projectcoördinator Iedereen Digitaal en E-inclusion by design, aan. ‘Op korte tijd hebben we honderden laptops ingezameld en gebruiksklaar gemaakt voor wie ze nodig had. We stonden er niet alleen voor. Het onderwijsnetwerk “Samen onderwijs maken” (SOM) had gelukkig al een traditie van samenwerking, waardoor we snel konden schakelen. In een mum van tijd hadden we naast onze eigen stadsdienst vrijwilligers, ICT-coördinatoren en geëngageerde leraren, bedrijven en socio-culturele organisaties aan boord. En ook nu nog is Iedereen Digitaal @ Leuven een samenwerking van de stad met veel Leuvense partners.’

Het netwerk Iedereen Digitaal @ Leuven heeft, met de steun van de stad Leuven en met behulp van Vlaamse subsidies voor Digibanken, het voorbije jaar verschillende diensten verder uitgewerkt. Op twintig locaties in Leuven zijn er Digipunten: ‘Leuvenaars kunnen er een computer met internet gebruiken, helemaal gratis,’ licht Tuur Struyf toe. ‘In verschillende Digipunten zijn er vrijwillige digihelpers die een soort spreekuur houden. Je kunt er terecht met vragen zoals “Hoe moet ik een bestand opslaan?” of “Hoe vraag ik online een attest aan?”’

Sommige mensen zijn beter af met meer intensieve begeleiding op maat. Hiervoor zijn er vrijwilllige digibuddy’s die individueel kunnen begeleiden en coachen. Omar Shaikhani: ‘Dat zijn Leuvenaars die andere Leuvenaars regelmatig helpen, vaak aan huis. Samen oefenen ze om digitaal vaardiger te worden.’

‘En dat is nodig,’ zegt Tuur Struyf, ‘want een computer hebben is één ding, er vlot mee kunnen werken is nog iets helemaal anders. Daarom is opleiding ook zo belangrijk. Bij verschillende Leuvense organisaties kun je nu al terecht voor basisopleidingen. Je leert er onder andere een computer opstarten, een mail sturen of op het internet surfen. Met Iedereen Digitaal @ Leuven willen we dat aanbod uitbreiden met thematische vormingen, bijvoorbeeld over hoe je je bankzaken regelt, of online opzoekt welke leuke dingen je kunt doen in je vrije tijd.’

Ten slotte is er het verzamel- en herstelpunt, waar de stad gebruikte laptops, tablets en smartphones klaar maakt voor een tweede leven. ‘We verzamelen toestellen en knappen ze helemaal op,’ vertelt Omar Shaikhani. ‘Wie er zelf geen kan betalen, kan een goeie tweedehandslaptop lenen. Die mensen komen bij ons terecht via de buurtwerkers of andere lokale organisaties. Zij weten of hun cliënten in aanmerking komen.’

De Leuvense digibank vertrekt van doorgedreven samenwerking tussen de stad en veel uiteenlopende organisaties en diensten. ‘Vechten tegen digitale uitsluiting doe je niet alleen,’ stelt Tuur Struyf. ‘Dat moeten we allemaal samen doen, over organisatiegrenzen heen moeten we sterk samenwerken aan één gezamenlijk doel: iedereen mee aan boord krijgen en houden in de digitale samenleving.’ De betrokken partijen zijn onder andere buurt- en basiswerkingen, welzijnsorganisaties, bibliotheekfilialen, lokale dienstencentra, centra voor basiseducatie en volwassenenonderwijs, socio-culturele vormingspartners, diverse stadsdiensten, vakbonden en geëngageerde vrijwilligers. Om het brede lokale netwerk van partners op de hoogte te houden van al wat er gebeurt, is er vier à zes keer per jaar ‘Iedereen Luncht’. ‘Dit is een online middagsessie waar we vanuit het kernteam de stuurgroep en de werkgroepen een stand van zaken en vooruit blik presenteren. Zo is iedereen mee die mee moet zijn,’ vertelt Tuur Struyf nog. Sterke samenwerking is enorm belangrijk: ‘Al die partners versterken elkaar – de ene weet heel goed wat er nodig is, de andere weet het vertrouwen te winnen van de mensen die we digitaal achter dreigen te laten, nog anderen kunnen al hun technische expertise inzetten.’ Zo is dit project op maat gemaakt van wat de Leuvenaars nodig hebben.

Er zijn vier werkgroepen om deze samenwerking te clusteren: buurtpartners, digipunten, vorming en begeleiding/ vrijwilligerswerking. Ze verzorgen de interne afstemming tussen de verschillende partners. De werkgroepen worden vertegenwoordigd in de stuurgroep die de digibank inhoudelijk aanstuurt, en een visie en langetermijndenken ontwikkelt. Het kernteam, dat momenteel uit een projectcoördinator en een helpdeskmedewerker bestaat, neemt de verdere ontwikkeling en dagelijkse werking van de digibank op.

De stad Leuven is ook partnerstad binnen de City Deal e-Inclusion by Design, waar ze inzetten op gebruiksvriendelijke digitale dienstverlening vanuit mensgerichte ontwerpen. Hiervoor organiseert elke stad twee experimenten binnen een digitaliseringsproject. Aan het einde van de City Deal wordt de kennis en ervaring ontsloten in een toolbox voor lokale besturen. ‘Heel interessant is dat we het geleerde meteen kunnen toepassen in de verschillende digitalisatietrajecten die in de steigers staan,’ licht Tuur Struyf toe. ‘En dat we vanuit een project als Iedereen Digitaal @ Leuven de link kunnen leggen met de meest kwetsbare Leuvenaars.’

Met dit project wil de stad Leuven al haar inwoners beter betrekken bij en vooruit helpen in de digitale wereld. ‘De digibank is up and running met als drijfveer: Elke Leuvenaar die dat wil, moet kunnen deelnemen aan de digitale samenleving,’ geeft Tuur Struyf aan. ‘Maar de digibank is zoals de andere digibanken ook nog in volle ontwikkeling. Het doel is om ze tegen eind 2024 uit te bouwen tot structureel ingebedde dienstverlening.’ Het netwerk blijft dus groeien om zoveel mogelijk mensen op een laagdrempelige manier te bereiken en de digitale kloof te verkleinen. ‘Zo kunnen we er allemaal samen voor zorgen dat geen enkele Leuvenaar nog achterblijft in onze samenleving waar steeds meer interacties digitaal gebeuren,’ concludeert hij.  —

Yasmin Berwouts is VVSG-stagiair dienst Samenleven en Beleven en Joke Van Dyck is VVSG-projectmedewerker e-inclusie | Beelden Stefan Dewickere en GF
Voor Lokaal 03 | 2023