Burgemeester Veerle Geerinckx en Noord-Zuidschepen Joeri Van den Brande zien nieuwe mogelijkheden om de stedenband te versterken die Zemst al sinds 2005 met het Senegalese Sokone heeft, niet alleen de band tussen de besturen maar ook die tussen de middenveldorganisaties en de bevolking.
Het nieuwe elan groeide tijdens het regionale congres dat de VVSG voor de Senegalees-Vlaamse partnergemeenten organiseerde. Voor Joeri Van den Brande was dit een echte opsteker: ‘We maakten er een gelijkwaardig partnerschap mee. Tot nog toe was de stedenband eerder een klassieke manier van ontwikkelingssamenwerking waarbij er vanuit het Westen expertise en geld naar het Zuiden gaat.’ Al heeft burgemeester Geerinckx ook in Senegal de bestuurskracht er dankzij de stedenband op vooruit zien gaan, toch merkte zij nu een heel andere houding. ‘Vroeger stelden wij geld ter beschikking, achteraf moesten zij zeggen wat ze ermee hadden gedaan. Nu hebben we een hele week samen aan ons gezamenlijk meerjarenplan gewerkt, en dat in volle BBC-stijl.
Zij schreven heel actief mee aan de doelstellingen en legden vast hoe ze alles zullen uitvoeren. In plaats van dat wij geld kwamen geven, zag je veel slagkracht, over hoe zij zelf denken. Opmerkelijk was ook dat er opeens veel meer vrouwen een mandaat vervulden. Vijftig procent van het college is er vrouw! Hier maken vrouwen vijftig procent uit van de kandidaten op de lijst, daar moet in het aantal toegewezen mandaten ook de helft vrouwen zetelen. In het begin van de week zeiden zij nog niet zo veel, maar ze zijn enorm gegroeid en brachten hun stem uit. Dat was een interessante vaststelling, ook dat zij met precies dezelfde vragen zitten als wij, zoals hoe je middelen en mankracht kunt verschuiven om toch maar de opdrachten die op een gemeente afkomen, te kunnen vervullen. We zaten een hele week in een drive van gelijkwaardigheid.’ Ondanks de 7000 kilometer afstand tussen beide gemeenten zijn er veel parallellen, ze worstelen evengoed met thema’s als afval of corona. ‘En soms komen ze tot andere oplossingen, waardoor ook wij frisser naar de dingen kijken,’ zegt Joeri Van den Brande.
De brug
Voor een voorbeeld van die frisse blik haalt Joeri Van den Brande een heikel thema aan: ‘In Sokone bestond er al twintig jaar discussie over de herstelling van een zeer noodzakelijke brug. Een paar jaar geleden wilde het toenmalige bestuur graag een snelle herstelling. Omdat Zemst naast het federale programma ook een speciaal jaarbudget vrijmaakt voor Sokone, hebben we in één keer de som van vier à vijf jaar gegeven voor die herstelling. Deze uitzonderlijke maatregel namen we in samenspraak met de vorige burgemeester van Sokone. Maar de nieuwe burgemeester vond dat minder leuk, want er bleven geen extra middelen over voor de bibliotheek of coöperatieve projecten.’ Daar werd meermaals over gesproken, ook via Teams, want sinds corona is er meer uitwisseling. In Senegal hadden ze het project ‘ondernemers voor ondernemers’ leren kennen die in een partnerschap ook start-ups mogelijk maken in Sokone. Veerle Geerinckx houdt van de drive die zich zo ontwikkelt en dat gaf ook de inspiratie voor Vélo Sokone, hun nieuwe project.
‘Het begon als een wild idee,’ zegt Joeri Van den Brande. ‘Wij willen voor de elf scholen van Sokone gaan fietsen in Senegal.’ Hiervoor werkt Zemst samen met Vélo Afrique waarbij meestal bedrijven gaan fietsen in Afrika als fundraising voor beter onderwijs. Ook de Koning Boudewijnstichting is erbij betrokken, zodat alles juridisch correct verloopt.
Afrika moet je ervaren
Bij de stedenbanden horen ook inleefreizen, ze zijn zelfs verplicht voor mandatarissen en gemeentepersoneel. ‘Wij vonden dat heel eng,’ zegt Veerle Geerinckx. ‘Het zijn dan altijd dezelfde politici en personeelsleden en een paar jeugdgroepen of scholen die het meemaken. Door Vélo Afrique te kopiëren kunnen we onze inleefreis veel breder maken. De voorwaarden zijn wel dat je het project mee uitdraagt en aan fundraising doet zoals dat gebeurt voor Kom op tegen Kanker.’ Veerle Geerinkx ziet vooral heil in het surplus. ‘Nu die brug onze subsidiepot heeft opgebruikt en er op korte termijn geen ander geld is, kunnen we dankzij het project zelfs meer doen dan we ooit hoopten. Op deze manier kunnen we een dynamiek in gang zetten.’
Joeri Van den Brande ziet nog meer mogelijke effecten. Tot nog toe verspreidt Zemst net zoals de meeste andere steden en gemeenten de informatie over de stedenband vooral in het informatieblad en op de website. ‘Maar daar hebben weinig mensen een boodschap aan. Bovendien moet je Afrika ervaren, en die ervaring willen we aanbieden. Dit avontuur vergeet je nooit meer. Zo kunnen we ambassadeurs kweken. Dat heeft meer impact dan tien keer in het informatieblad schrijven over hoe het overleven van de vis in de mangroves wordt bedreigd.’ Volgens hem is er in Zemst nog nooit zoveel over de stedenband gesproken als de laatste maanden. ‘Ook journalisten vinden het geweldig, dat samenspel van ontwikkelingssamenwerking, sport en ondernemerschap.’ Bovendien zullen de fietsers vanuit Zemst tussen 10 en 18 december 2023 in lussen rondom Sokone fietsen, elke dag zal in het teken van een bepaald thema zoals afval of onderwijs staan met een bezoekje aan de sorteerplaats of een school. Op de rustdag bezoeken de fietsers het gemeentehuis.
Ook al zijn de fietsers ondertussen aan een trainingsschema begonnen, toch zijn de ritten gediversifieerd. ‘Zo kunnen we een breed publiek aanspreken,’ zegt Joeri Van den Brande. ‘En ik hoop dat de fietsers ook met de schooldirecteur zullen spreken en zien wat er nog nodig is en daar mee oplossingen voor bedenken.’ Hij hoopt zo niet alleen buiten de lijntjes te kleuren maar ook de puntjes te verbinden, tussen de mensen hier en daar. ‘In samen zoeken naar oplossingen kan er iets nieuws ontstaan. Dat kan enkel als je samen dingen doet. Ik heb meer dan ooit beseft hoe belangrijk het is dat mensen dingen beleven, ruiken en voelen, eten en doen.’
Innovatief samenwerken
Gemeenten als Zemst of Sokone kunnen niet voor elke nieuwe taak extra personeel aanwerven. ‘Maar dankzij Vélo Sokone kunnen we ons beleid toch uitvoeren,’ zegt burgemeester Geerinckx. ‘Bovendien maak je het met een inleefreis groter zonder dat het meer tijd of geld kost. Dat willen we meer doen, de dingen vergroten. Een Vélo Nordique zou ook kunnen, al was het maar om de Scandinavische ouderenzorg te bekijken. Zo kun je op een andere manier informatie capteren.’ Ze noemt het innovatie, een combinatie van studiereis, project en ondersteuning heeft voordelen voor Sokone en Zemst maar ook voor alle deelnemers. Joeri Van den Brande ziet daarnaast ook een winst voor de lokale bevolking die verantwoordelijk is voor eten en drinken, maar ook voor de was van de fietstenues. ‘Dat doen we niet in een wasmachine in een exclusief hotel. We zorgen ervoor dat ook de mensen daar betrokken worden bij het project en een centje kunnen bijverdienen.’
Stedenband heruitgevonden
Veerle Geerinckx heeft de stedenband als format altijd sterk gevonden. ‘Maar mijn persoonlijke mening is dat hij toch aan herziening toe is. Ontwikkelingssamenwerking ging altijd in één richting. Met believers en non-believers. Als je het verhaal juist vertelt, is er meer mogelijk. Geld alleen is geen oplossing. Je ziet absoluut veel veerkracht. Zij zijn nu zelfs moderner qua gender en dat is niet altijd geweten.’
Ze noemt ontwikkelingssamenwerking geen kerntaak van een gemeente. ‘Maar we zoeken zelf ook naar meer bestuurskracht. Het verbinden van lokale besturen geeft meer veerkracht. Het lerende proces wordt dikwijls onderschat, terwijl net dat zo verrijkend is. Het is geen verloren tijd. Je brengt je verhalen mee.’ Ook door de spiegel die je als bezoeker wordt voorgehouden.
Zo merkte Joeri Van den Brande op dat Sokone niet moet beginnen aan een wijkraad of een buurtbudget, omdat die dingen er al jaar en dag bestaan. ‘Er is altijd een buurtverantwoordelijke of chef de quartier met wie het bestuur praat, als er zich bijvoorbeeld een afvalsorteringsprobleem voordoet. En als je last hebt van je buur, ga je naar de wijkraad die het probleem bespreekt en komt kijken hoe ze het kunnen oplossen.’ Veerle Geerinckx zag in Sokone buurtgerichte zorg en wijkfeesten waar iedereen met elkaar praat. ‘In Zemst is dat ook nog niet helemaal weg, maar je merkt wel hoe belangrijk het is om eraan vast te houden.’
Ondertussen googelen de mensen in Zemst op Sokone, staat er een Road to Sokone op Strava, en wordt er op straat volop over de band met Senegal gepraat. —
Marlies van Bouwel is redacteur Lokaal | Beelden GF
Voor Lokaal 02 | 2023
