Streven naar een meer duurzaam, milieuvriendelijk, veilig, zorgend, warm, levendig, ruimtelijk verantwoord en dienstbaar Zwalm. Deze acht thema’s van het Gemeentelijk Streefplan 2020-2025 vormen de ruggengraat van het lokale beleid in het landelijke Zwalm. Alle actieplannen die eronder vallen, zijn gelinkt aan een of verschillende duurzameontwikkelingsdoelen. ‘Ik bekijk de SDG’s als zeventien kapstokken,’ zegt schepen Francia Neirinck. ‘Alles wat je als lokaal bestuur doet en plant en wat er in de gemeente gebeurt door verenigingen, scholen en burgers, kun je eraan ophangen. Zo krijg je een goed overzicht van wat er is, wat je goed doet, wat extra aandacht vraagt, wie je misschien wel vergeet. Bij elk project vragen we ons af of het wel bijdraagt aan wat we met de duurzame doelen willen bereiken. We hebben het SDG-charter en het charter “Decade of Action” ondertekend.’
Weg met de silo’s
Een van de eerste acties van het nieuwe gemeentebestuur drie jaar geleden was het aantrekken van een halftijds duurzaamheidsambtenaar. ‘Je hebt een trekker nodig. Iemand die intern het thema op de agenda zet en het ook extern uitdraagt. Intern hebben we een klimaatteam waarin alle gemeentelijke afdelingen vertegenwoordigd zijn. In het college is iedereen mee, het silodenken waar duurzaamheid een zaak is van één schepen, hebben we achter ons gelaten. Het belangt ons allemaal aan. Ook en misschien zelfs vooral de zogenaamd harde sectoren kunnen veel betekenen.
Voor openbare werken nemen we in de bestekken criteria op die een duurzaamheidstoets mogelijk maken. In ruimtelijke ordening, waarvoor ik zelf bevoegd ben, beoordelen we aanvragen voor omgevingsvergunningen ook op de mate waarin er aandacht is voor groen, waterinfiltratie, optimaal ruimtegebruik. We grijpen woonprojecten aan om het sociaal objectief te realiseren. Nu werken we bijvoorbeeld samen met de Vlaams Bouwmeester aan een beeldkwaliteitsplan voor onze twaalf deelkernen. Hoe kunnen we onze open ruimte beter beschermen en de bebouwbare oppervlakte zo goed mogelijk inrichten? De projectdefinitie is er, nu gaan we op zoek naar de meest geschikte ontwerper. De SDG’s gaan in wezen over samenwerken en partnerschappen, intern en met de inwoners. En met andere gemeenten. Zo hebben we met de buren Zottegem en Horebeke een riviercontract voor de Zwalm afgesloten, met veertig actiepunten.’
Iedereen kan een held zijn
Zwalm nam in 2019 voor het eerst deel aan de Week van de Duurzame Gemeente, het was de eerste keer dat de gemeente met de duurzameontwikkelingsdoelen naar buiten trad. Er werd een evenement opgezet met zeventien Duurzame Helden, pioniers. Intussen zijn er, na de edities van 2020 en 2021, al 51 Zwalmse helden. ‘Zij zijn onze ambassadeurs,’ zegt schepen Neirinck. ‘Het zijn mensen en verenigingen die met heel uiteenlopende zaken bezig zijn en op hun manier bijdragen aan een duurzame toekomst. Dit jaar hadden we bijvoorbeeld enkele korteketeninitiatieven, maar evengoed de coördinator van de paddenoverzet of mensen die zich op een bijzondere manier hebben ingezet na de overstromingen in Wallonië of de wateroverlast in onze gemeente. Elk jaar hebben we ook een held uit onze groep Mooimakers. En een Meerdoener. Dat zijn vrijwilligers die van de gemeente een budget krijgen voor een actie om de CO2 -uitstoot te verminderen. We hebben ook de Tuinrangers als helden, zij geven advies aan inwoners om hun tuin klimaatbestendiger te maken. De Week van de Duurzame Gemeente is echt een moment om iedereen scherp te houden en de SDG’s weer hoog op de agenda te zetten. We communiceren het hele jaar door, in ons gemeentelijk informatieblad, op de site, op evenementen, via het SDG-magazine dat we ruim verspreiden, maar het blijft nodig om jaarlijks een extra impuls te geven. En je leert veel van andere gemeenten die meedoen.’
Ook de samenwerking met de scholen is belangrijk. Ze hebben allemaal het SDG-logo aan de schoolpoort hangen. Eén school heeft de ontwikkelingsdoelen ook opgenomen in het schoolprogramma. Een andere heeft onthardingsmaatregelen genomen. De gemeente steunt waar ze kan. Zelfs het jaarlijkse evenement voor de nieuwgeborenen en hun kersverse ouders staat in het teken van duurzaamheid en de SDG’s. In oktober nodigde de gemeente de ouders uit van de kindjes geboren in 2019 en 2020, de eerste lichting van de ‘Decade of Action’-baby’s. Samen met de ouders zal Zwalm deze kindjes volgen richting 2030. Veel letterlijker kan met de paplepel ingeven niet worden ingevuld.
Zwalm smaakt
Zwalm en zijn 8200 inwoners scoren met 49,48 hoog in de SDG-monitor van IDEA Consult. De gemeente bekijkt om de zes maanden de vooruitgang op de verschillende onderdelen van het Streefplan en de SDG’s, kwantitatief en kwalitatief. ‘Niet alles is in cijfers te vatten, maar het is duidelijk dat het thema leeft in de gemeente. Dit is een top-down- en een bottom-upverhaal, de twee bewegingen zijn nodig en versterken elkaar. Ons Streefplan is ontwikkeld met inspraak van de inwoners, wij ondersteunen initiatieven van onderuit waar dat kan. De korteketeninitiatieven zijn daar een mooi voorbeeld van. Inwoners nemen het voortouw, wij hebben het logo “Zwalm smaakt” ontwikkeld dat bij alle producenten aan de ingang hangt. Ze kregen een plaats op de gemeentelijke website, we plannen een fietstocht langs alle initiatieven. We zullen alles en iedereen nodig hebben om de doelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. Ook de kleine gemeenten en hun inwoners moeten hun steentje bijdragen.’ —
Bart Van Moerkerke is redacteur van Lokaal
Voor Lokaal 12 | 2021
Meer van dit: Lille houdt van duurzaam
Bekijk alle SDG-info, -materiaal en -vorming op www.vvsg.be/SDG
