De Grote Invitatie in Oostende

 In drie ontwikkelingsteams in het Westerkwartier, de Vuurtorenwijk en Mariakerke zijn 10 inwoners in nieuwe allianties aan de slag gegaan om de rollen van hun wijk voor de grote uitdagingen van Oostende vast te leggen en werden acties om dit waar te maken al in de steigers gezet.

In Wetopia (samen stad maken: het concept waarmee Joke Quintens werkt op verschillende plekken in Europa en Afrika) brengt men mensen samen die dezelfde plek delen (omdat ze er wonen), maar elkaar zelden ontmoeten. Daarom kozen ze er ook voor om met nieuwe allianties te werken in dit project. De groepen bestonden uit o.a. ondernemers, activisten, artiesten, ambtenaren, sociale huurders, tweede verblijvers. Ze hebben ook rekening gehouden met gender, leeftijd (19 tot 71) en etnisch culturele achtergrond (8 mensen met andere roots op de 30).

Gedurende 5 weken in de zomer van 2021 hielden deze groepen 5 diepgaande gesprekken onder een boom in het hart van de wijk. Dat was niet zomaar een brainstorm, maar een collectief onderzoek naar:

• de wijk begrijpen door verschillende lenzen: Waarom houden we van deze plek? Wat is het verhaal van deze plek: historisch, op vlak van samenleving, op vlak van omgeving en natuur en bebouwde omgeving,…
• het potentieel van de wijk ontdekken en haar rollen formuleren: voorbeelden waren Wijk van de zee, Multiculinaire foodhub/een baken van diversiteit, Flagey van Oostende,...
• hoe dit waarmaken: concrete ideeën en concepten

De volgende stappen zijn:

• Het waarmaken van bepaalde rollen: Dat gebeurt door de deelnemers, de stadsorganisatie en de organisaties, want ze zien dat als een collectief verhaal.
• Deze manier van denken in systemen, in potentieel van een plek en de rol van je straat en wijk voor een groter geheel verder ingang doen vinden in Oostende.

Het idee en ontwerp en de begeleiding van dit proces komt van Joke Quintens met Wetopia.

Het project gebeurde op initiatief van het Vlaams Architectuurinstituut in het kader van het Festival van de architectuur in Oostende, met de medewerking van de Handelsreizigers in ideeën (toonmoment) en Telma Lannoo (illustraties) en de steun van een 15-tal lokale organisaties (bvb. VLIZ, De Grote Post, kleinVerhaal, De Oostendse Haard, Antenne, Basket Filou Oostende, Stad Oostende, enz.) en de Nationale Loterij.

Het gaat hier om een Wetopia project waarbij ze een aantal principes voorop zetten die ze in de praktijk brengen:

• alle rollen in de samenleving zijn belangrijk & mensen samenbrengen die dezelfde plek delen, maar elkaar zelden ontmoeten;
• leren denken in het potentieel van een plek (onze wijk) als collectief proces in nieuwe allianties. Regeneratieve denkmodellen en systeemdenken hanteren om naar de eigen wijk te kijken;
• zelf aan de slag gaan met de rollen en ideeën om de rollen waar te maken.

Al deze principes werden uitgerold en toegepast. Het is nu aan de deelnemers en de partners om engagementen, duidelijk afgesproken in de afsluitende presentatie voor een volle zaal, waar te maken.

De Grote Invitatie was niet enkel een proces met 30 Oostendenaars die op zoek gingen naar de rol van hun wijk voor de grote uitdagingen in onze samenleving. Het leverde ook concrete projecten op die door de bewoners en partners in handen genomen worden. Je kan ze lezen in deze publicatie die we realiseerden naar aanleiding van het toonmoment tijdens het Festival van de architectuur in Oostende op 16 oktober. De prachtige tekeningen zijn van Telma Lannoo. 

Ze werkten met ontwikkelingsteams van 10 personen in de drie wijken. Ze hebben de wijkscans als basis genomen om de groepen samen te stellen, maar ook “nieuwe allianties” voorop gezet, dat voor Wetopia de basis is van haar werking.

Elk wijkteam had dus een ondernemer, een artiest, een activist, een ambtenaar. Twee wijkteams hadden elk twee sociale huurders, twee wijkteams hadden een tweede verblijver. Ze hebben 50 % mannen en vrouwen voorop gesteld, de jongste deelnemer was 19 en de oudste 71 en 8 van de 30 deelnemers hadden een migratieachtergrond.

Het project draait rond het leren werken vanuit het potentieel van een plek: een wijk, een stad en de rollen bepalen voor de grotere uitdagingen in onze samenleving.

De kennis en ervaring van Wetopia (Joke Quintens) als ontwerper en “regenerative practitioner” was de voorwaarde om dit project zo uit te rollen en de gesprekken op te bouwen. Anderzijds is het onafhankelijk werken met een partner die niet het stadsbestuur is een sterkte van alle Wetopia projecten. Er is wel steeds een goede samenwerking zoals bijvoorbeeld ook in Marseille en Kaapstad met het bestuur, maar de initiatieven gaan telkens uit van een cultureel platform of Festival. (Oostende: Festival van de architectuur, Kaapstad: Open Design Afrika Festival, Marseille: Manifesta 13 Marseille, etc.)

Wetopia ontwikkelde al projecten in Marseille, Nairobi, Kaapstad, Port Elisabeth en een cluster Rotterdam, Antwerpen en Marseille. Er komt nog een project in Tunis binnenkort.

In Oostende gaan ze De Grote Invitatie verduurzamen en misschien starten ze het ook in andere wijken op. Cultuurcentrum De Grote Post en de Stad Oostende hebben alleszins, samen met de partners, uitgesproken om deze Grote Invitatie te aanvaarden.

• Verantwoordelijke: Joke Quintens - Wetopia, Making Cities Together
• Een participatief traject in het kader van het Festival van de architectuur. Dit is geen initiatief van de Stad Oostende, maar werd wel praktisch, moreel en financieel (mee)gesteund door de Stad.
• Looptijd: maart - oktober 2021
  • maart-juli: voorbereidingen
  • augustus-september: ateliers in de wijken
  • oktober: uitrol en presentatie
• Kostprijs:
  • 30.000 euro (van Vlaams Architectuurinstituut met steun van de Nationale Loterij en deeltje van de Stad Oostende via cultuursubsidie)
  • inclusief: procesontwerp, werving deelnemers en begeleiding, illustraties van de 15 ateliers en de presentatie tijdens het Festival van de architectuur in De Grote Post.