Burgerbudget Genk: Maak da mee

Vorig jaar wierf stad Genk een medewerker aan die zich zou toeleggen op de uitwerking en uitrol van het Burgerbudget. Binnen het Burgerbudget Genk kunnen projecten ingediend worden, verspreid over de verschillende wijken van de stad, die bovendien ook inspelen op drie vooraf vastgelegde thema’s: talentontwikkeling, klimaat en duurzaamheid en armoede en sociale ongelijkheid.

Van augustus 2020 tot het einde van dat jaar werd het traject grondig voorbereid. Een belangrijk onderdeel van die voorbereiding bestond uit maken van keuzes voor de concrete uitwerking. Zo werd bepaald dat zowel inwoners als feitelijke verenigingen en VZW’s met een beperkte tewerkstelling (max. 2,0 VTE) projecten kunnen indienen. Het stadsbestuur wou ook graag dat de projecten die op financiering kunnen rekenen de volledige stad weerspiegelen. De stad heeft 30 wijken die duidelijk afgebakend kunnen worden en het doel is om zeker één project voor elke wijk te voorzien, zodat iedereen van de voordelen kan plukken. Ook interne communicatie vormde een belangrijk onderdeel binnen de voorbereiding. Via verschillende toelichtingen binnen de stadsorganisatie,  werd iedereen op de hoogte gebracht  wat het burgerbudget nu concreet inhoudt en ondersteunden alle betrokken diensten in de verspreiding van de oproep. Men ging ook ten rade bij andere steden en gemeenten die reeds ervaring hebben op dit gebied om de aanpak scherp te stellen, maar natuurlijk zijn er ook diverse factoren waar je op voorhand weinig of niet kan anticiperen.

Na de voorbereidingsfase werd in januari 2021 het publieke startschot gegeven voor het burgerbudget. Communicatie was hierbij een belangrijk recept voor succes en er werd dan ook ingezet op verschillende facetten. Enerzijds werd gekozen voor fijnmazige communicatie via belangrijke interne stakeholders. Door in de voorbereidingsfase diensten dicht te betrekken stond iedereen paraat om de communicatiewaterval mee in gang te zetten. Zo kon men bijvoorbeeld rekenen op de wijkmanagers die het lokale speelveld goed en wel kennen en interne diensten die een nauwe band hebben met de vooropgestelde thema’s. Ook online communicatie speelde een belangrijke rol, met gesponsorde acties op Facebook, Instagram en YouTube. Er werd ook een gloednieuw digitaal platform opgezet via de organisatie Tree Company, dat naast een communicatiemiddel ook een belangrijke spil is voor het aanvragen van en stemmen op projecten. Tenslotte werd de boodschap ook zo goed mogelijk geïntegreerd in het straatbeeld, onder andere met opvallende street art, zodat de Genkenaar ook buiten de online wereld om in aanraking komt met de projectoproep. Indieners kregen de tijd tot eind februari om een  idee in te sturen. Hiervoor was geen compleet uitgewerkt projectvoorstel nodig, om de drempels zo laag mogelijk te houden, maar een kort omschreven idee dat beoordeeld en indien goedgekeurd verder uitgewerkt kan worden.

Aanvankelijk hoopte het stadsbestuur op een 60-tal inzendingen, maar in totaal werden dat er maar liefst 178. Vooraleer de ideeën ook daadwerkelijk tot bij de Genkenaar komen, is eerst wel nog een voorafgaande check aan de orde. Om de ideeën te lezen en goed te keuren (op basis van het reglement), werd een klankbordgroep van 10 experten opgericht die zich ontfermt over de beoordeling en verdere gesprekken met de indieners. De klankbordgroep werd samengesteld op basis van een longlist van personen die ervaring hebben op het gebied van participatieve trajecten, de 3 thema’s waarvoor projecten ingediend kunnen worden en ook enige feeling met de stad hebben. Het gaat hier over diverse groep met vrijwilligers uit de academische wereld, het bedrijfsleven, maar ook uit cultuurraden en andere gevestigde lokale organisaties. Het schepencollege kan extra duiding vragen bij de oordelen van de klankbordgroep, maar de finale verantwoordelijkheid en keuzes liggen bij de klankbordgroep.

Na een eerste beoordeling werden door de klankbordgroep 156 ideeën weerhouden. De indieners krijgen nu de tijd om deze verder uit te werken, in gesprek te gaan met de klankbordgroep en stedelijke medewerkers zodat de klankbordgroep begin juni het definitieve project kan beoordelen. Na een laatste tussenstop bij het schepencollege, is het dan de Genkenaar die aan het roer zit. De inwoners kunnen op hun drie favoriete voorstellen stemmen. Het toekennen van de budgetten voor de verschillende projecten, gebeurt met aandacht voor de geografische spreiding. Concreet heeft het schepencollege voor een systeem gekozen waarbij het meest gestemde project voor elke wijk middelen krijgt. Zodra elke wijk een project heeft, komt er een tweede ronde waarbij opnieuw alle wijken een project krijgen. Deze oefening blijft zich herhalen, totdat de middelen op zijn. Voor de verdere uitwerking is het de bedoeling om een stedelijke medewerker aan elk project te koppelen, zodat de indieners ook op ondersteuning kunnen rekenen nadat de middelen toebedeeld zijn.

• Het initiatief voor het burgerbudget vertrekt vanuit het stadsbestuur zelf, met een interne medewerker die het project trekt.
• Er is ook een belangrijke rol weggelegd voor de klankbordgroep bij dit project, die bestaat uit 10 leden die niet gelinkt zijn aan het stadsbestuur, maar reeds enige ervaring hebben met participatie en de identiteit van stad Genk.
• Voor het uitwerken van het online participatieplatform heeft het stadsbestuur gekozen voor het Bpart-platform Tree company die zich specialiseert in online democratie.
• Natuurlijk zijn de indieners van de projecten ook een belangrijke partij voor het verdere verloop van dit traject.

Maar liefst 178 indieners reageerden op de oproep van Stad Genk met een eerste idee. Na een eerste deliberatie vanuit de klankbordgroep werden 156 ideeën weerhouden die verder zullen worden uitgewerkt. Deze voorstellen zullen in de nabije toekomst uitgroeien tot volwaardige projecten die een positieve impact hebben op de talentontwikkeling van inwoners, het lokale klimaatbeleid of aanpakken van armoede en sociale ongelijkheid.

Het grote aantal ingediende ideeën geeft al blijk van een groot bereik. Wanneer de voorstellen bekeken worden, merkt het stadsbestuur ook op dat er een grote diversiteit binnen deze groep is, zowel op vlak van leeftijd als woonplaats en type indiener (individu, vereniging, kleine vzw, …).

Om het bereik te optimaliseren werd gekozen voor een gelaagde communicatie-aanpak, met een mix van brede online communicatie, signalisatie in het straatbeeld en word-of-mouth via interne diensten. Het inschakelen van wijkmanagers maakt het bijvoorbeeld mogelijk om moeilijk bereikbare groepen heel gericht aan te spreken.

Leg zeker het oor te luisteren bij andere lokale besturen wanneer je met een dergelijk traject van start wil gaan, omdat het kan helpen om de verwachtingen scherp te stellen en aandachtspunten bloot te leggen. Het is wel ook belangrijk dat je de inzichten uit die gesprekken kan vertalen naar je concrete lokale situatie, één zaligmakende oplossing is er niet.

Interne communicatie is minstens even belangrijk als externe communicatie. Door de stedelijke diensten zoveel mogelijk te betrekken, heb je een interessante partner om diverse doelgroepen aan te spreken en je bereik te vergroten.

Een keuze die je bij een participatief project als het burgerbudget moet maken is of je kiest om projectindieners zoveel mogelijk te ondersteunen, vrij te laten of om een mix van beide probeert te voorzien. Die balans is niet eenvoudig, maar zal een belangrijke drijfveer zijn voor de slaagkansen van de projecten. Kies voor een doordachte aanpak die aansluit bij je verwachtingen.

Een degelijk regelement kan vermijden dat er in latere fases problemen opduiken. Je kan vermijden dat voorstellen ingaan tegen principes of wensen van het stadsbestuur, door het regelement hier zo goed mogelijk op af te stemmen. Bij het burgerbudget mogen projectvoorstellen bijvoorbeeld los staan van de bestuurlijke visie en doestellingen, maar ze moeten wel inspelen op drie thema’s waar een reële nood voor is.

Indien je bij een burgerbudget een evenredige verspreiding over de wijken wil voorzien, zal je het aantal stadsbrede projecten ietwat moeten inperken. In Genk heeft men ervoor gekozen om stadsbrede projecten als een extra wijk te beschouwen, waardoor er zeker budgettering zal zijn voor één of meerdere projecten, zonder dat de doelstelling om specifieke projecten voor alle Genkse wijken te voorzien in het gedrang komt.

Naast het burgerbudget staat ook participatie rond ruimtelijke projecten en in kader van de wijkcirculatieplannen op de planning. Voor het burgerbudget wordt bovendien een vervolg voorzien na afronding van de eerste projectoproep. Hier werd ook reeds rekening mee gehouden bij de budgettering.

• Contactpersoon: Daan Symons, projectcoördinator voor het burgerbudget.
• Meer info: Wie meer wil weten over het burgerbudget en de ingediende voorstellen kan terecht op het online participatieplatform.
• Looptijd: De voorbereidende fase ging door in 2020 om tot de praktische uitwerking en uitrol over te gaan in 2021.
• Kostprijs: Voor de introductie van het burgerbudget werd in totaal 3 miljoen euro voorzien. Deze middelen zullen in twee schijven ter beschikking gesteld worden, zodat er 2 oproepen gelanceerd kunnen worden.