Wanneer kan een burgemeester tijdelijk vervangen worden? En hoe?

De functie van burgemeester moet altijd ingevuld zijn. Er zal dus altijd iemand zijn die het mandaat uitoefent. Zonder burgemeester kan een gemeente niet draaien. Stel dat er iets gebeurt en er moet dringende maatregelen worden genomen dat moet de burgemeester dit doen. Wanneer de burgemeester vervangen wordt, geldt dat meteen ook voor de voorzitter van het vast bureau (en omgekeerd).

Om deze reden is heeft een decreet lokaal bestuur vaste regels om een waarnemende burgemeester aan te duiden. Zo is er van van rechtswege altijd een burgemeester.

Er zijn twee systemen om tijdelijk vervangen te worden als burgemeester:

Van zodra je burgemeester wordt doe je er goed om na te denken wie je zal vervangen wanneer je voor een korte periode afwezig bent, bv. bij vakantie of een korte ziekte.
Je mag zelf een schepen kiezen die jou in zulke situaties zal vervangen. Meerdere burgemeesters nemen zo een beslissing bij het begin van hun mandaat. Je kan het ook telkens apart voor elke afwezigheid doen. Je hoeft dit niet te doen. Maakte je geen keuze en je bent onverwacht afwezig dan zal de eerste schepen het burgemeestersambt waarnemen.

Het decreet over het lokaal bestuur omschrijft enkele welbepaalde situaties waarbij je als burgemeester tijdelijk vervangen kan of moet worden door een schepen zonder dat je daardoor definitief het mandaat verliest. Na het beëindigen van deze periode van verhindering word je automatisch terug burgemeester en wordt je vervanger automatisch weer schepen.
In deze situatie moet de raadsleden een nieuwe burgemeester voordragen zoals bij de start van de bestuursperiode (een voordrachtakte met een dubbele meerderheid). Dit systeem geldt nog voor de huidige bestuursperiode.

Zo een tijdelijke vervanging bij een decretale verhindering kan op vraag van de burgemeester bij:

• een afwezigheid van ten minste twaalf weken wegens medische redenen, studieredenen of verblijf in het buitenland (met een recent geneeskundig getuigschrift met de minimale tijd van afwezigheid of een attest van de onderwijsinstelling of de opdrachtgever);
• ouderschapsverlof voor de geboorte of adoptie van een kind;
• een afwezigheid van ten minste twaalf weken wegens palliatief verlof of verlof voor de bijstand of de verzorging van een zwaar ziek familielid tot en met de tweede graad (met een schriftelijk verzoek en een verklaring op erewoord zonder de naam van de patiënt te moeten vermelden);
• het uitoefenen van het mandaat van federaal, Vlaams of Europees parlementslid of -voorzitter.

In sommige gevallen is de burgemeester van rechtswege verhinderd en is er een verplichte vervanging. Dat is het geval bij:

• bij ziekte wanneer je zelf niet meer in staat bent om de vervanging te vragen. Je wordt dan van rechtswege als verhinderd beschouwd vanaf de derde opeenvolgende vergadering waarop je niet aanwezig kan zijn en dat zolang de afwezigheid duurt;
• een burgemeester die lid wordt van de federale of Vlaamse Regering of van de Europese Commissie;
• een burgemeester die lid wordt van de deputatie van de provincieraad of van het college aangesteld door het Brussels Parlement;
• een burgemeester die als raadslid geschorst.